Yazar: Tarık ÇALIŞKAN
Editör: İrem KESKİN
Bulgaristan Başbakanı Rosen Jelyazkov, Antalya Diplomasi Forumu’nda Liderler Panelinde Konuştu Ve Cumhurbaşkanı Erdoğan İle Görüştü
Antalya Diplomasi Forumu kapsamındaki “Çok Kutupluluk Çağında Ortaklık Arayışı” başlıklı liderler panelinde, değişen dünya düzeninde çok taraflılığın sunduğu fırsatlar ile diyalog ve diplomatik araçların önemi vurgulandı.
Belek Turizm Bölgesi’ndeki NEST Kongre Merkezi’nde düzenlenen Antalya Diplomasi Forumu 2025’te, panelin moderatörlüğünü TBMM NATO Parlamenter Asamblesi Türk Delegasyonu Başkanı ve AK Parti Antalya Milletvekili Mevlüt Çavuşoğlu üstlendi. Panele, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın yanı sıra Karadağ Cumhurbaşkanı Jakov Milatović, Moldova Başbakanı Dorin Recean, Gürcistan Başbakanı İrakli Kobakhidze, Bulgaristan Başbakanı Rosen Jelyazkov ve eski Hırvatistan Cumhurbaşkanı Kolinda Grabar-Kitarović konuşmacı olarak katıldı.
Başbakan Jelyazkov, çok taraflılığın küresel yönetişimde ortak kuralları beraberinde getirmesi gerektiğini ve bunun uluslararası kuruluşlar tarafından yönetilmesinin adaleti sağlayacağını belirtti. AB’de çok taraflılığı zedeleyen ilk ülkenin İngiltere olduğunu ifade eden Jelyazkov, buna rağmen entegrasyonun büyük oranda sürdüğünü söyledi.
Yeni dünya düzeninde ortaklık ve müzakere gücünün zorunlu hale geldiğini vurgulayan Jelyazkov, çok kutupluluğun çok taraflı iş birliğine dönüşebileceğini, bunun da küresel iş birliklerinin önünü açabileceğini kaydetti. “İnsanlığın başka bir alternatifi yok.” diyen Jelyazkov, çok taraflı yaklaşımların artık kendilerini ispat ettiğini ve bu doğrultuda ilerlenmesi gerektiğini ifade etti.
Görüşmede Türkiye ile Bulgaristan ikili ilişkileri, bölgesel ve küresel konular ele alındı. Cumhurbaşkanı Erdoğan görüşmede, Türkiye ile Bulgaristan arasında savunma sanayi ve enerji başta olmak üzere birçok alanda iş birliğini çeşitlendirmek ve derinleştirmek için gayretlerin süreceğini ifade etti. Cumhurbaşkanı, terörle mücadele alanında Türkiye ve Bulgaristan arasındaki dayanışmanın devam etmesinin önemli olduğunu, bunun için önümüzdeki süreçte Bulgaristan’dan adımlar beklendiğini belirtti. Erdoğan’ın konakladığı oteldeki kabul, basına kapalı olarak gerçekleştirildi.
İkili görüşmeye; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Cumhurbaşkanlığı Özel Kalem Müdürü Hasan Doğan ile Cumhurbaşkanı Dış Politika ve Güvenlik Başdanışmanı Akif Çağatay Kılıç da katıldı. Bulgaristan Başbakanlığından yapılan yazılı açıklamada Başbakan Jelyazkov, Bulgaristan ile Türkiye arasındaki mükemmel ilişkilerin yasadışı göçle mücadelede kilit öneme sahip olduğunu vurguladı. Başbakan Jelyazkov, “Bulgaristan ve Türkiye arasında on yıllardır sürdürülebilir bir biçimde inşa ettiğimiz, dostça ve ortaklığa dayalı ilişkilerimiz, ulusal sınırlarımızın yanı sıra Avrupa bağlamında örnek teşkil edecek şekilde dış Avrupa sınırlarının korunmasının da bir garantisidir.” şeklinde açıklama yaptı.
Başbakan Jelyazkov, günlük yoğun araç trafiğinin geçişi göz önüne alındığında dünyanın en büyük sınır kapısı olan Kapitan Andreevo sınır kapısının yenilenmesine özellikle vurgu yaptı. Başbakan, her iki ülke için ekonomik faydaları artıracak olan geçişin kapasitesinin ve hacminin arttırılmasını öncelik olarak belirledi. Başbakan Jelyazkov; Lesovo ve Malko Tırnovo gibi diğer önemli sınır kapılarının geliştirilmesinin de önemine dikkat çekti. Başbakan Jelyazkov’un Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşmesinde Karadeniz Bölgesi’nin güvenliği de ele alındı. Bulgaristan Başbakanı, Karadeniz’de Mayın Karşı Tedbirleri Görev Grubu’nun kurulmasında iyi bir koordinasyon sağlandığını vurguladı. Başbakan Rosen Jelyazkov, Türkiye’nin Bulgaristan’ın sadece komşusu olmadığını, aynı zamanda NATO’da müttefiki ve ticaret ve yatırım, ulaştırma, enerji, turizm, terörizm ve organize suçla mücadele gibi alanlarda önemli bir ortak olduğunu vurguladı. Bulgar Başbakan ayrıca, savaş sonrası Ukrayna’nın yeniden inşasına ilişkin girişimlerde Bulgaristan ile Türkiye arasında iş birliği yapılması yönünde bir öneride bulundu.
Türkiye, Bulgaristan, Azerbaycan ve Gürcistan Yeşil Elektrik Ticareti İçin Mutabakat Zaptı İmzaladı
Türkiye, Bulgaristan, Gürcistan ve Azerbaycan arasında Yeşil Elektrik İletimi ve Ticareti Alanında İş birliğine Dair Mutabakat Zaptı imzalandı. Anlaşma ile güneş, rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik, Azerbaycan – Gürcistan – Türkiye -Bulgaristan rotasını izleyerek Avrupa’ya ulaşacak.
Türkiye; doğudaki komşuları Azerbaycan, Gürcistan ve batıdaki komşusu Bulgaristan ile tarihi bir anlaşmaya imza attı. Güney Gaz Koridoru 11. Danışma Kurulu ve Yeşil Enerji Danışma Konseyi 3. Bakanlar Toplantısı’na katılmak üzere Bakü’ye giden Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparaslan Bayraktar’ın katılımı ile Azerbaycan, Türkiye, Gürcistan ve Bulgaristan Hükümetleri arasında Yeşil Elektrik İletimi ve Ticareti Projesi 2. Bakanlar Toplantısı gerçekleştirildi. Yuvarlak masa toplantısına Bakan Bayraktar’ın yanı sıra Azerbaycan Enerji Bakanı Perviz Şahbazov, Bulgaristan Enerji Bakanı Zhecho Stankov ile Gürcistan Ekonomi ve Sürdürülebilir Kalkınma Bakan Yardımcısı Vakhtang Tsintsadze katıldı. Yuvarlak masa toplantısında, 22 Kasım 2024 tarihinde İstanbul Enerji Forumu’nda mutabık kalınan ve 4 ülkenin yeni enterkonneksiyon hatları ile birbirine bağlanması konusunda ilk somut adım atıldı. Güney Gaz Koridoru’nun yıllık toplantısı için Bakü’de bulunan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar da üç ülkenin bakanlarıyla birlikte Yeşil Elektrik İletimi ve Ticareti Alanında İşbirliğine Dair Mutabakat Zaptı’nı imzaladı. Bu mutabakat zaptı ile birlikte 4 ülke arasında yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektriğin farklı coğrafyalara iletilerek ticaretinin yapılacağı Yeşil Elektrik İletimi ve Ticareti Projesi hayata geçmiş oldu. Anlaşma ile güneş, rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik, Azerbaycan-Gürcistan-Türkiye-Bulgaristan rotasını izleyerek Avrupa’ya ulaşacak.
Proje; enerji arz güvenliğinin artırılması, voltaj ve frekansın senkronize edilmesi, üretim tesislerinin tam kapasiteye yakın daha verimli çalışması ve üretim ile iletim altyapısının iyileştirilmesi gibi birçok alanda fayda sağlayacak. Bölgenin enerji güvenliğinden altyapının daha verimli kullanımına, ekonomik verimlilikten sürdürülebilirliğe kadar stratejik avantajlar getirilecek. Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP), Bakü-Tiflis- Erzurum Doğal Gaz Boru Hattı (BTE), Iğdır-Nahçıvan Doğal Gaz Boru Hattı ve Bakü-Tiflis- Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı (BTC) ile stratejik bir konumda bulunan Türkiye, bu yeni hat ile elektrik iletiminde de hem Azerbaycan ile ilişkilerini derinleştirecek hem de Avrupa’nın arz güvenliğine katkı sağlamış olacak.
Bulgaristan’da Hükümet 40 Yılda %30 Azalan Nüfus İçin Çözüm Arıyor
Bulgaristan Ulusal İstatistik Enstitüsü’nün (NSİ) verilerine göre ülkede 1985’te 8 milyon 948 bin olan nüfus, aradan geçen yılların ardından yaklaşık %30 kayıpla 2023 yılı itibarıyla 6 milyon 445 bine geriledi. NSİ verileri ışığında 2023’te ülkede 57 bin bebek dünyaya geldi, 101 bin kişi hayatını kaybetti. Bulgaristan’ın nüfusunun en yüksek olduğu yıl 8 milyon 981 bin ile 1988’dir. Türk soydaşlarımızın özellikle 1989 yılındaki büyük göç hareketinden sonra, son 25 yıldır ölümlerin doğumlardan fazla olması, ülkedeki nüfusun azalmasında en etkili faktör olarak öne çıkmıştır. Soydaşlarımızın Türkiye’ye göç hareketleri dışında, Bulgaristan’ın ekonomik sorunları nedeniyle de diğer ülkelere göç olmuştur. Bulgaristan’ın 2007 yılında Avrupa Birliği üyeliği sonrası hızlanarak son yıllardaki nüfus kaybının etkenlerinden oldu.
Bulgaristan hükümetleri nüfus kaybını azaltmak ve bu durumu tersine çevirmek için birçok önlem alsa da hedeflediği sonuca ulaşamamıştır. Bu doğrultuda 2012-2030 dönemini kapsayan “Nüfusun Demografik Gelişimi İçin Güncellenmiş Ulusal Strateji” 2012’de hükümet tarafından kabul edildi. 55 yaş ve üzeri bireylerin aktif sosyal yaşama daha fazla dahil olmalarını amaçlayan strateji ise 2019 yılında kabul edildi. Son yıllarda hükümet, nüfusun azaldığı kırsal alanlara daha fazla kaynak aktararak sanayileşmeyi ve konut politikalarını geliştirmeyi, göçmenlerin geri dönüşünü teşvik etmeyi amaçlamaktadır.
Bulgaristan, 1960’lardan bu yana aileler ve çocuklar için devlet destek sistemi uygulamakta ancak diğer AB ülkeleriyle karşılaştırıldığında bu programa ayrılan kaynaklar yetersiz kalmaktadır. Aile ve nüfus politikalarına yönelik atılan adımların sonuçları kendini uzun vadede göstermektedir. Oysaki Bulgaristan son yıllarda yaşadığı hükümet krizleri ve erken seçimler nedeniyle uzun vade gerektiren nüfus politikaları yerine ekonomiyi canlı tutacak kısa vadeli programlara yönelmiş durumdadır. Nüfus politikasının üzerine gidilmeyerek bunun göz ardı edilmesi, önümüzdeki dönemde Bulgaristan’ı oldukça zorlayacaktır.
“Nüfus 2050 yılında 5 milyonun altına düşebilir”
Bulgaristan Bilimler Akademisi’nden Prof. Dr. Nadejda İlieva, AA muhabirine ülke nüfusunun azalmasının nedenlerini ve buna karşı alınabilecek önlemleri anlattı. İlieva, son 10 senede yıllık ortalama 84 bin kişi azalan Bulgaristan nüfusunun 2050’de 5 milyonun altına düşeceğini öngördüğünü söyledi. Nüfus azalmasının, doğum oranlarının ölüm oranlarından düşük olmasından kaynaklandığını belirten İlieva, düşük doğum oranlarının yalnızca Bulgaristan’da değil gelişmiş tüm dünyada gözlendiğini ifade etti. İlieva, hükümetin doğurganlık oranını artırmak için çeşitli önlemler aldığını ve Bulgaristan’ın iki yıl ile en uzun doğum iznine sahip ülkelerden biri olduğunu fakat nüfus artışını sağlamak için Avrupa çapında uygulanan tüm politikaların genel olarak çok büyük sonuçlar vermediğini kaydetti. Avrupa ülkelerinde nüfus artışının, başka bölgelerden göçmen çekerek sağlandığını ifade eden İlieva, “İnsanlar, her zaman daha iyi finansal ve sosyal güvenlik elde edebilecekleri yerlere göç ederler.” dedi.
İlieva, ülkeden dışarıya göçün, içeriye göçten daha fazla olduğunu belirterek, “1989’dan sonra politik ve ekonomik nedenlerden dolayı çok büyük bir göç dalgası başladı. 1989-1992 yıllarında Bulgaristan’ı 467 bin kişi terk etti. 1993-2000 yıllarında bu sayı 231 bin kişiye, 2001-2010 yıllarında 219 bin kişiye, 2010-2020 yıllarında ise 300 bin kişiye ulaştı yani 1989 ile 2021 yılları arasında Bulgaristan’dan yaklaşık 1 milyon 200 bin kişi göç etti.” dedi. Öte yandan, son yıllarda ülkeye yerleşenlerin sayısında artış gözlendiğini ve bunun yurt dışında yaşayan Bulgarların ve Türkiye’den gelen Bulgaristan kökenli Türklerin geri dönüşünden kaynaklandığını belirten İlieva, özellikle Türklerin yoğun yaşadığı Kırcaali bölgesinde kentleşmenin arttığını dile getirdi. Nüfus yoğunluğunun Bulgaristan’ın kuzeybatı bölgesinde en az olduğuna işaret eden İlieva, son yıllarda Batı Rodoplar bölgesinde de ciddi azalmanın gözlendiğini söyledi. İlieva, başkent Sofya ve büyük şehirlerden Plovdiv, Varna, Burgaz, Ruse ve Stara Zagora’da nüfus artışının sürdüğünü ve bu eğilimin gelecek yıllarda da devam etmesinin beklendiğini sözlerine ekledi.
Tarık ÇALIŞKAN
Kaynakça:
https://www.nufusu.com/ulke/bulgaristan-nufusu
https://www.sondakika.com/politika/haber-yesil-elektrik-anlasmasi-imzalandi-18494274/
