Hazırlayan: Mert ÜNSAL, MA.
Rubasam, Küresel Siyaset ve U.İ.Analist
Giriş: Finansal Okuryazarlığın Önemi
Bu çalışma, okuyucuların finansal okuryazarlık düzeyini geliştirmeyi ve uluslararası finansal düzenlemeler karşısında bilinçlenmesini amaçlamaktadır. Kara para aklama ve yolsuzluk, yalnızca devletlerin veya şirketlerin değil; bireylerin de hayatlarını doğrudan etkileyen küresel sorunlardır. Bu nedenle finansal bilinç, vatandaşların yasa dışı finansal hareketleri fark edebilmesi, kayıt dışı ekonomiyle mücadeleye katkıda bulunması ve şeffaf bir ekonomik düzenin oluşmasına destek vermesi açısından kritik bir rol üstlenmektedir.
Dünyada ve Türkiye’de kara para aklama ve yolsuzlukla mücadele alanında yaşanan güncel gelişmeler, finansal okuryazarlığın yalnızca bireysel fayda sağlamakla kalmadığını, aynı zamanda toplumsal düzeyde ekonomik istikrar ve güveni de güçlendirdiğini göstermektedir. Bu bağlamda, bireylerin ve kurumların uluslararası standartlara uyum kapasitesini artıracak bilgilendirmelerin yapılması elzemdir.
Türkiye’nin Kara Para Aklama ile Mücadeledeki Uluslararası Konumu Nedir?
Türkiye, kara para aklama (KPA) ve yolsuzlukla mücadelede küresel ve bölgesel işbirliği mekanizmalarına aktif katılım göstermektedir. 2024 yılında Türkiye’nin; Mali Eylem Görev Gücü Financial Action Task Force – FATF’nin gri listesinden çıkışı, Türkiye’nin Kara Para Aklama ve Terörizmin Finansmanı ile Mücadele (AML/CFT) rejimindeki ilerlemesini göstermektedir. Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK)’nın Egmont Grubu üyeliği, Uluslararası Polis Teşkilatı (INTERPOL) ve Avrupa Polis Teşkilatı (EUROPOL) ile yapılan iş birlikleri, Güneydoğu Avrupa Kolluk İş birliği Merkezi (SELEC) üyeliği ve Birleşmiş Milletler (BM) ile Avrupa Konseyi sözleşmeleri, Türkiye’nin uluslararası sistemdeki katılımını güçlendirmektedir. Ancak, Avrupa Birliği Kara Para Aklama ile Mücadele Paketi’ne (AB AML paketi) tam uyum, yolsuzlukla mücadelede GRECO ve OECD tavsiyelerinin yerine getirilmesi, ayrıca Europol ile tam operasyonel bir anlaşmanın eksikliği gibi bazı zayıflıklar hâlen sürmektedir.
Kurumsal ve Sözleşmesel Harita
Türkiye’nin kara para aklama ve yolsuzlukla mücadelede taraf olduğu başlıca kurum ve sözleşmeler şunlardır:
– FATF: Küresel standart koyucu; Türkiye 2024 yılında gri listeden çıkarılmıştır.
– Egmont Group: MASAK aracılığıyla mali istihbarat paylaşımı vardır.
– INTERPOL: Uluslararası polis işbirliği.
– EUROPOL: 2004 anlaşması ile başlayan, 2016 Liaison anlaşması ile derinleşen işbirliği.
– SELEC: Bölgesel kolluk koordinasyonu.
– BM Sözleşmeleri: Viyana, Palermo, UNCAC.
– Avrupa Konseyi: Pompidou Grubu, Strazburg, Varşova, GRECO.
– AB Müktesebatı: Uyum süreci devam etmektedir.
– CFATF[1] : Türkiye bu örgütlerde üye değildir, yalnızca gözlemcidir.
Ulusal Hukuk ve Uygulamalar
Türkiye’de kara para aklama suçunun yasal zemini 5549 sayılı Kanun, 6415 sayılı Kanun ve 7262 sayılı Kanun ile şekillenmiştir. MASAK, şüpheli işlem bildirimlerini toplamakta ve uluslararası işbirliği kanallarına iletmektedir. 2021 yılında faydalanıcı gerçek kişi (Beneficial Ownership) bildirim yükümlülükleri getirilmiştir. Bu düzenleme FATF tarafından olumlu not edilmiştir.
Politika Boşlukları ve Öneriler
Türkiye’nin kara para aklama ve yolsuzlukla mücadelede güçlü yönleri yanında, belirgin politika boşlukları ve eksiklikleri bulunmaktadır:
1. Europol ile operasyonel anlaşmanın tamamlanması.
2. Yabancı rüşvetle mücadelede ulusal strateji oluşturulması.
3. Faydalanıcı Gerçek Kişi verisinin doğruluğunun araştırılması.
4. STK’lara yönelik risk bazlı denetimlerin orantılı sürdürülmesi.
5. SELEC–EUROPOL–INTERPOL üçgeninde ortak görev gücü kurulması.
Türkiye’nin 2025 yılında Kara Para Aklama ile Mücadelede Başarılı Operasyonları
Türkiye’nin kara para aklama ile mücadelesinde son yıllarda yürüttüğü operasyonlar, yalnızca ulusal sınırlar içinde değil, aynı zamanda küresel düzeyde de etkili sonuçlar doğurmuştur. FATF gri listesinden çıkış süreci, büyük ölçekli holding operasyonları, fintech alanındaki denetimler, sınır ötesi uyuşturucu gelirlerine yönelik iş birlikleri ve şirket sahiplik şeffaflığını artırmaya yönelik reformlar; bu sürecin en dikkat çekici adımlarıdır.
Aşağıdaki tablo, bu operasyonları nicel çıktıları, ulusal etkileri ve küresel yansımaları açısından karşılaştırmalı olarak sunmaktadır. Böylece hem devlet kurumlarının hem de toplumun farklı kesimlerinin bu mücadelede üstlendiği roller daha somut şekilde değerlendirilebilmektedir.
| Operasyon / Gelişme | Nicel Veriler | Ulusal Etki | Küresel Etki |
| FATF Gri Listesinden Çıkış (2024) | Yatırım kaybı %7 önlendi; milyarlarca $ sermaye giriş potansiyeli | Finansal itibarın yeniden kazanılması | Uluslararası yatırımcı güveninin artması |
| Can Holding Operasyonu (2024–2025)[2] | 121 şirket el kondu; >10 milyar TL malvarlığı donduruldu | Türkiye’de en büyük holding bazlı Kara Para operasyonu | Küresel finans sisteminde şeffaflık algısının güçlenmesi |
| Papara Fintech Vakası (2025)[3] | 13 gözaltı; ~2 milyar TL yasa dışı işlem hacmi incelendi | Fintech sektöründe Kara Para risklerinin açığa çıkması | Dijital ödeme platformlarının Kara para aklamayı önleme denetimine örnek olması |
| AB ile Uyuşturucu ve Kara Para Operasyonu (2025) | 234 tutuklama; ~3 milyar TL malvarlığına el konuldu | Suç örgütlerinin gelir kaynaklarının kurutulması | Avrupa ülkeleriyle ortak operasyon; sınır ötesikara para önleme kapasitesi |
| Beneficial Ownership Reformları (2021–2025) | 2,5 milyon işletme kapsamda; 12.400 şüpheli işlem bildirimi | Şirket sahiplik şeffaflığının artması | OECD ve FATF standartlarıyla uyum artışı |
Sonuç
Kara para aklama ve yolsuzlukla mücadele, yalnızca devlet kurumlarının teknik kapasitesiyle sınırlı olmayan; toplumun tüm kesimlerini doğrudan ilgilendiren çok boyutlu bir süreçtir. Türkiye’nin FATF gri listesinden çıkışı ve uluslararası mekanizmalara katılımı, ülkenin mali sistemini küresel normlara yaklaştırmıştır. Ancak sürdürülebilir başarı, sadece yasal düzenlemeler ve uluslararası iş birlikleriyle değil; aynı zamanda vatandaşların finansal farkındalığı, özel sektörün şeffaflık anlayışı ve sivil toplumun denetim kapasitesiyle mümkündür.
Bu bağlamda, finansal okuryazarlığın yaygınlaştırılması kritik bir unsur olarak öne çıkmaktadır. Bilinçli bireyler, yalnızca kendi mali güvenliklerini sağlamakla kalmaz; aynı zamanda yasa dışı finansal faaliyetlere karşı doğal bir bariyer oluştururlar. Eğitim, medya ve dijital platformlar aracılığıyla toplumun her kesiminde bu bilincin artırılması, kara para aklamaya karşı kolektif bir direnç yaratacaktır.
Türkiye, kara para aklama ve yolsuzlukla mücadele sürecini daha kapsayıcı ve bütüncül bir yaklaşımla ele aldığında, yalnızca mevzuat uyumu ve teknik düzenlemelerle sınırlı kalmayan; finansal kurumlar, özel sektör, sivil toplum ve bireylerin aktif katılımını içeren çok katmanlı bir mücadele modeli oluşturmuş olacaktır. Kapsayıcılık, devlet kurumlarının yanında bankacılık sektörü, fintech şirketleri, uluslararası yatırımcılar, medya ve eğitim kurumları gibi tüm paydaşların sürece dahil edilmesini ifade eder. Bütüncüllük ise hukuki düzenlemelerden denetim mekanizmalarına, finansal okuryazarlığın geliştirilmesinden uluslararası iş birliklerine kadar tüm alanların birbiriyle entegre edilmesini, parçalı çözümler yerine sistematik ve uyumlu politikaların uygulanmasını gerektirir. Böyle bir yaklaşım, hem kara paranın farklı kaynaklardan sisteme girişini engelleyecek hem de şeffaf ve hesap verebilir bir mali düzenin toplumun geneline yayılmasını sağlayacaktır. Bu şekilde Türkiye, küresel finansal sistemde yalnızca uyumlu bir aktör değil, aynı zamanda güvenilir ve örnek gösterilen bir merkez olma potansiyelini güçlendirecektir.
Kaynakça (APA)
FATF. (2024). Türkiye’nin Gri Listeden Çıkışı Hakkında Basın Bildirisi. Paris: Financial Action Task Force.
Council of Europe. (2005). Warsaw Convention (CETS 198).
United Nations. (2000). Palermo Convention Against Transnational Organized Crime.
United Nations. (2003). United Nations Convention Against Corruption (UNCAC).
OECD. (2024). Phase 4 Report on Turkey’s Implementation of the Anti-Bribery Convention.
[1] https://www.fatf-gafi.org/en/countries/global-network/caribbean-financial-action-task-force–cfatf-.html Karayipler kara para mücadele eylem.
[2] https://www.sabah.com.tr/gundem/2025/09/14/turkiye-cumhuriyeti-tarihinin-en-buyuk-kara-para-operasyonu-can-holding-cokertildi
[3] https://www.reuters.com/world/middle-east/turkey-orders-detentions-fintech-papara-probe-broadcaster-trt-says-2025-05-27/
