Bu çalışma, 15 Kasım 2021 ile başlayan haftanın makroekonomik analizini yapmak ve Türkiye’yi ilgilendiren bazı politik ve ekonomik verileri değerlendirerek öngörülerde bulunmak amacı ile hazırlanmıştır.
Geçen Haftaya Bakış: Oldukça hareketli ve hızlı gelişmelere sahne olan geçen haftayı ‘Çarşamba’ya kadar ve Çarşamba’dan sonra’ şeklinde ikiye ayırmak mümkündür ve geçtiğimiz Çarşamba günü açıklanan ABD Enflasyon verisi önümüzdeki kısa vadeli projeksiyonda milat kabul edilebilir. Bu bağlamda geçtiğimiz haftanın ilk yarısında küresel borsalarda açıklanan bilançolar ve ABD Merkez Bankası (FED) yönetiminin beyanları risk iştahını artırmaya devam ederken, Çarşamba günü açıklanan ABD’deki enflasyon verisi risk iştahını azalttı.
ABD enflasyon verisinin beklentilerin oldukça üzerinde gelmesi ile dünyada enflasyon kaygıları yeniden öne çıktı. Enflasyon verisi sonrasında Dolar Endeksi ve ABD tahvil faizlerinde yükseliş, hisse piyasalarında ise baskıya neden oldu. Bu durum gelişen ülke para birimlerine olumsuz yansırken TL’deki değer kaybı da bununla ilgili oldu. Dolar / TL kuru ABD enflasyon verisinin açıklanmasının ardından 9,87 seviyesine yükselirken, güvenli limanlara geçiş hızlandı. Veri öncesi 1.825 olan ons altın 1.852 seviyesine kadar yükseldi.
ABD ve Çin İklim değişikliği ile mücadele konusunda işbirliği kararı aldı.
ABD Çalışma Bakanlığı tarafından ‘İşsizlik Maaşı Başvuruları’ açıklandı. İşsizlik maaşına başvuranların sayısı 4.267 kişi düşerek 267.000 kişi ile pandemi döneminin en düşük seviyesine geriledi.
Almanya’daki yatırımcıların düşünce ve görüşlerini ölçen ZEW Endeksi açıklandı.
Japonya hükümeti, 18 yaş ve altındaki kişilere pandeminin ekonomik etkisine karşı ihtiyaç sahiplerine yeni nakit yardımı planlıyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Macron, Türkiye ile Rusya’nın varlığının Libya’da istikrarı ve güvenliği tehdit ettiğini iddia ederek “Türkiye ve Rusya paralı askerlerini Libya’dan geri çekmeli” dedi.
Avrupa Birliği Konseyi, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de izinsiz sondaj yapmasına karşı yanıt olarak uygulamaya koyduğu kısıtlayıcı tedbirlerin bir yıl daha uzatılması kararını aldı.
Terör örgütü YPG/PKK’yı korumaya yönelik açıklamalar yapan ABD yönetimi, DEAŞ ile mücadele adı altında bölgeye 50 Tırlık silah yardımının ardından 26 Tır daha gönderdi.
Türkiye’nin 2022’de dönem başkanlığını devralacağı Türk Konseyi Devlet Başkanları Zirvesi yapıldı. Zirvede Avrupa Birliği benzeri bir yapı kurulması için çalışma başlatılması kararı alındı.
Yurtiçi piyasalar ise küresel piyasaların aksine olumsuz havadan etkilenmedi. Yurtiçi piyasalarda pozitif gelen bilanço etkileri hafta boyunca devam etti. Özel bankaların bilançolarının özkaynak karlılık oranlarının güçlü gelmesi ile geçtiğimiz çeyreğe kadar kötü giden havacılık sektörünün karlılık oranlarının 2019 yılına yaklaşması ve kapasite kullanım oranlarındaki artışa paralel olarak petrokimya sektörünün beklentilerden iyi gelmesi, yurt içi piyasaları destekledi.
Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan, enerji konusunda önemli açıklamalarda bulundu.
Cumhurbaşkanımız, hem Bosna Hersek SDA Partisi Genel Başkanı İzzetbegoviç’i hem de Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi Üyesi Milorad Dodik’i İstanbul’da ayrı ayrı kabul etti.
TCMB tarafından açıklanan verilere göre, bir önceki haftaya göre yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı 1,6 Milyar Dolar azalarak 233,3 Milyar Dolar oldu.
TÜİK Eylül ayı işgücü istatistiklerini açıkladı.
Sanayi Üretim Endeksi Açıklandı.
Geçen haftaya 16,48 seviyesinden başlayan VIX (Korku Endeksi) hafif aşağı yönlü bir seyir izleyerek haftayı 16,29’dan kapattı.
Önceki haftayı 9,69 seviyesinden kapatan Dolar /TL kuru yukarı yönlü bir seyir izleyerek 9,98 ile haftayı tamamladı.
Önceki haftayı 11,22 TL’den tamamlayan Euro/TL kuru da geçen hafta hafif yukarı yönlü bir hareket izleyerek 11,44 TL seviyesinden haftayı tamamladı.
Geçen hafta başında 415 seviyesinde olan Türkiye’nin risk primi (CDS) de aşağı bir seyirle haftayı 393 seviyesinden tamamladı.
Fransız Le Figaro Gazetesi: “Ermenistan Erdoğan’ın İştahına Engeldir”
Fransa’nın en önemli yayın organlarından biri olan Le Figaro’da Türkiye ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı hedef alan bir yazı yayınlandı. Bahse konu yazıda özetle şu ifadelere yer verildi:
– “Türkiye’nin Azerbaycan’ı kullanarak, Birinci Dünya Savaşı yıllarındaki Pantürkizm hayallerini gerçekleştirmek istediği ve Türkiye’nin, Osmanlı idaresi altında bulunan tüm toprakları geri almayı kendisine meşru gördüğü, Ege’de, Kıbrıs’ta, Libya’da, Suriye’de ve Balkanlarda bu amaç ile varlığını sürdürdüğü,
-Türkiye’nin yayılmacı bir politika güderek kendi iç kamuoyunda milliyetçileri körükleyerek böylece ekonomik başarısızlıklara perde örmek istediği,
-AB’nin Türkiye’ye Ermenistan’a karşı güttüğü politikada daha fazla tepki göstermesi gerektiği, zira Ermenilerin Doğu’da yok edilme tehlikesi içerisinde olduğu” iddia edilmektedir.
Değerlendirme : İki hafta önce İngiliz Financial Times gazetesinde yine sözde Ermeni meselesi konusunda Türkiye aleyhine bir yazı yayınlandığı göz önüne alındığında Ermeni diasporasının ülkemiz aleyhine ABD’nin yanı sıra Avrupa’da da ciddi olarak nitelenebilecek faaliyet yürüttükleri görülmektedir. Elbette Fransa Cumhurbaşkanı Macron gibi ülkesine hakimiyet alanı kaybettiren bir lider de bundan istifade etmeye yoluna gitmektedir.
Bosna-Hersek Krizine Cumhurbaşkanı Erdoğan Müdahalesi: Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyinin Sırp üyesi Dodik’in kendi ordusunu kuracağını söylemesiyle birlikte ülkede baş gösteren ve her an çatışma riski ile karşı karşıya kalan Bosna-Hersek Krizine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan müdahale etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan geçen hafta hem Sırp lider Dodik ile hem de dBoşnak SDA Genel Başkanı İzzetbegoviç ile İstanbul’da ayrı ayrı bir araya geldi.
Görüşme sonrasında bir açıklama yapan İzzetbegoviç, “Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan, Sırbistan Cumhurbaşkanı Vuciç ve Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyinin Sırp üyesi Dodik ile iyi ilişkilere sahip. Bunu değerlendirmeliyiz.” şeklinde konuştu.
ABD’de Enflasyon Verisi Açıklandı: Haftanın hatta belki de ayın küresel piyasaları etkileyecek en önemli verisi olan ABD’nin Ekim ayı TÜFE verisi açıklandı. Açıklanan TÜFE verisi ABD’deki son 31 yıldaki en yüksek enflasyon verisi olarak kayıtlara geçti. Verilere göre yıllık enflasyon %5,6 olan piyasa beklentilerinin üstünde %6,2 ile 1990’dan bu yana en yüksek seviyeye çıktı.
Değerlendirme : Enflasyon verilerinin beklenmedik şekilde yüksek gelmesi, FED Başkanı Powel’ın ısrarla söylediği ve para politikasını buna göre şekillendirdiği geçici enflasyon temasını geçerli kılmamaktadır. Zira, Piyasalar enflasyona karşı FED ’in adım atması gerektiğini fiyatlarken ve enflasyon verisi öncesinde FED ’in 25 Baz puanlık faiz artışı beklentisi 2022 -Eylül ayında yer alırken, veri sonrası bu beklenti 2022- Temmuz ayına çekilmiştir. Önümüzdeki dönemde FED ‘in yüksek enflasyona karşı faiz silahını kullanmayı gündeme almasının muhtemel olacağı, aksi takdirde ikinci dönem görev yapıp yapmaması belirsiz olan Powel’ın görevinin dönem sonunda biteceği değerlendirilmektedir.
Bunun yanı sıra, ABD Başkanı Biden “Enflasyon Amerikalıların cebini yakıyor ve bu eğilimi tersine çevirmek benim için en önemli öncelik” açıklamasında bulundu. Biden, Ulusal Ekonomi Konseyi’nden enerji fiyatlarının düşürülmesi üzerinde çalışmasını da istedi.
ABD ve Çin’den İklim Konusunda İşbirliği: Çin ve ABD temsilcileri, İskoçya’nın Glasgow kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 26. Taraflar Konferansı kapsamında (COP26) bir araya geldi.
Çin ve ABD, COP26 İklim Zirvesi’nde sürpriz bir duyuru yaparak önümüzdeki on yıl boyunca iklim konusunda işbirliği yapacaklarını açıkladı.
Almanya’da ZEW Endeks Verisi Belli Oldu: Almanya’da yatırımcı güveninde artış meydana geldi. Ülkede ZEW beklentiler endeksi Kasım’da 22,3’ten 31,7’ye yükseldi. Endeks böylece 6 ayda ilk kez artmış oldu. Küresel ekonomideki toparlanmanın Almanya ekonomisini de olumlu etkileyeceği beklentisi yatırımcı güveninin artışında etkili oldu.
ABD- OPEC Gerilimi: ABD Başkanı Biden, OPEC’in daha fazla petrol pompalaması yönünde ABD’den gelen çağrıları yanıtsız bırakması sonrasında yaptığı açıklamada, ABD’nin yüksek petrol fiyatları ile başa çıkmak için yollara sahip olduğunu söyledi.
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Enerji Bakanı Suhail Al-Mazrouei ise büyük petrol ihracatçısı 23 ülkeden oluşan OPEC koalisyonunun petrol fiyatlarının daha da yukarı gitmesini engellediğini söyledi. Böylece BAE, OPEC + grubunun daha fazla üretim konusunda ABD’nin baskısına direneceği sinyali verdi.
Cumhurbaşkanımızın Konuşmaları: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan: “Elektrik faturalarındaki TRT payı ile Enerji Fonu kesintilerini kaldırıyoruz.” şeklinde açıklama yaptı. Erdoğan: “Doğal gaz fiyatları 2020 yılı başındaki 115 dolar seviyesinden geçtiğimiz ay itibariyle bin 100 dolar seviyesine kadar çıktı. Buna karşılık biz ülkemizdeki vatandaşlarımızı konutlarda tükettikleri doğal gazı 150 dolardan veriyoruz.” şeklinde konuştu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan: “Enerji havuzumuza nükleer enerjiyi de ekleyerek üretim portföyümüzü daha da zenginleştirmeyi arzu ediyoruz.” beyanında bulundu.
Sn. Erdoğan: “Hem enerji sektöründeki kurumların dengelerini bozmayacak hem vatandaşlarımızı mağdur etmeyecek bir yaklaşımla küresel enerji krizini yönetmeyi sürdüreceğiz.” dedi.
TÜİK Eylül Ayı İşgücü İstatistiklerini Açıkladı: Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı 2021 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre 70.000 kişi azalarak 3,8 milyon kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,3 puanlık azalış ile %11,5 seviyesinde gerçekleşti.
Ülkemizde Sanayi Üretim Endeksi Açıklandı: Sanayi Üretim Endeksi yıllık %8,9 artarken, aylık bazda %1,5 azaldı. Eylül ayında sanayi üretimi %10 olan beklentilerin altında yıllık %8,9 oranında yükseliş kaydetti. Aylık bazda değişim ise Eylül ayında Ağustos ayına kıyasla %1,5 geriledi.
Yorum: Sanayi tarafında güçlü toparlanmanın yıllık bazda devam ettiği görülmektedir. Geçtiğimiz yılın Mart ayında pandemiden dolayı önemli ölçüde düşüş kaydettikten sonra gerek para politikasındaki duruş gerek mali teşviklerle alınan ekonomik tedbirler gerekse normalleşme adımları ile birlikte üretim faaliyetlerinin başlamasının sanayi üretimi pozitif etkilediği düşünülmektedir. Geçtiğimiz aya göre azalmanın sebebi olarak ise enerji maliyetlerindeki yükseliş olduğu değerlendirilmektedir.
Döviz ve Yabancı Yatırımcıların Geçen Hafta Türkiye Piyasalarındaki İşlemleri:
TCMB tarafından haftalık olarak yayınlanan verilere göre, 5 Kasım’da Merkez Bankası brüt döviz rezervleri, 1 Milyar 685 Milyon Dolar artışla 85 Milyar 790 Milyon Dolara yükseldi. Brüt döviz rezervleri, 28 Ekim’de 84 Milyar 105 Milyon Dolara seviyesindeydi.
Söz konusu dönemde altın rezervleri, 25 Milyon Dolar azalarak 39 Milyar 679 Milyar Dolardan 39 Milyar 654 Milyar Dolara geriledi.
Böylece Merkez Bankası’nın toplam rezervleri, 5 Kasım haftasında bir önceki haftaya kıyasla 1 Milyar 660 Milyar Dolar yükselişle 123 Milyar 784 Milyon Dolardan 125 Milyar 444 Milyon Dolara ulaşmış oldu.
29 Ekim – 5 Kasım haftasında yurt dışı yerleşik yatırımcılar, reel olarak 274 Milyon Dolar hisse senedi alımı ile 38 Milyon Dolar Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) alımı yaparken, yaklaşık 2 Milyon Dolar Özel Sektör Tahvili (ÖST) satışı yaptılar.
Yılbaşından beri yurt dışı yerleşikler toplam 1.094 Milyon Dolarlık hisse senedi satışı, 1,343 Milyon Dolarlık DİBS ve 48,5 Milyon Dolarlık ÖST alımı yaptı. Yurt dışı yerleşikler böylelikle 2021 yılında toplam 297,5 Milyon Dolarlık menkul kıymet alımı gerçekleştirmiş oldu. Son 1 yıllık süre zarfında yurt dışı yerleşikler 476 Milyon Dolarlık hisse senedi ile 2,305 Milyon Dolarlık DİBS ve 30 Milyon Dolar tutarında ÖST alımı gerçekleştirirken menkul kıymet piyasasına 2.281 Milyon Dolar yabancı girişi oldu.
Hisse senedi piyasasında yabancıların payı 5 Kasım itibariyle %42 olurken önceki haftada bu oran %41,1 seviyesindeydi. 2020 yılı kapanışında %49,0 olan yabancı payı 1 sene öncesinde ise %42,4 idi.
Bunun yanı sıra, bu hafta ülkemizi ilgilendiren önemli ekonomik paritelerin izleyecekleri yön şu şekilde tahmin edilmektedir:
Dolar Endeksi (DXY): Geçtiğimiz hafta beklentilerimizin de ötesinde yukarı yönlü bir hareket izlemiş 95,15 seviyesinden haftalık kapanış yapmıştır. 94,85 yeni haftalık pivot seviyesidir. Ancak indikatörlerinde bir yorgunluk söz konusudur. Önümüzdeki hafta kısa süreli bir düzeltme yaptıktan sonra pivot seviye üzerinde kalması halinde ilk etapta 95,53 ve burayı da aşması halinde 95,83 seviyelerine gidebilir.
Aşağı yönlü bir hareket izlemesi halinde ise 94,85 altında ilk etapta 94,43 buranında kırılması halinde 93,47’ye kadar gerilemesi söz konusu olabilir.
EUR/USD: DXY ile ters yönlü hareket eden parite, beklentilerimiz çerçevesinde 200 Haftalık hareketli ortalama seviyesi olan 1,1565’in altında kalmış ve 1,1444 seviyesinden haftalık kapanış yapmıştır. Ancak, “Aşırı Satış” durumundadır. Önümüzdeki hafta yeni haftalık pivot seviyesi 1,1483’tür. Bu bağlamda paritede pivot seviyesine doğru tepki alımları gözlemlenebilir.
Bununla birlikte parite bu seviye altında kaldıkça hızla gerilemesi beklenebilir. İlk etapta aylık destek noktası olan 1,1404’e ve burayı da kırması durumunda 1,1356’ya kadar gerilemesi mümkündür.
Yukarı yönlü hareket izlemesi halinde ise 1,1483 üzerinde 1,1532’ye kadar alan vardır.
Brent: Brent Petrol geçtiğimiz haftaki pivot seviyesi olan 84,47’yi aşamamış ve geri çekilmeye devam ederek 81,99 ile haftalık kapanış yapmıştır. Günlük grafiğinde düşüş ivmesi halen devam etmektedir. Yeni haftalık pivot seviyesi 82,72’dir. Bu seviye altında seyrettikçe ilk etapta 80,80 ve burayı da kırması ile 79,61 seviyesine doğru çekilmesi teknik açıdan mümkün olabilir.
Yukarı yönlü hareket izlemesi halinde ise, 82,72 üzerinde 84,64’e kadar alan vardır.
Ons Altın: Geçtiğimiz haftaya 1818 Dolardan başlayan ons Altın, beklentilerimiz çerçevesinde yukarı yönlü hareketine devam ederek 1864 Dolar ile haftalık kapanış yaptı. Haftalık ikinci direnç noktasını da aşan ons Altının günlük grafiğinde “Aşırı Alım” durumu söz konusu olmakla birlikte, haftalık grafikte de yükselişi simgeleyen ‘Çanak Formasyonu’ söz konusudur.
Bu bağlamda önümüzdeki hafta bir süre bu fiyatlarda konsolide olduktan sonra 1900 Dolar seviyelerini hedeflemesi sürpriz olmayacaktır.
Aşağı yönlü hareketlerde, 1828 seviyesi altında en az iki günlük kapanış yapmadıkça geri çekilmeleri ‘Düzeltme’ olarak yorumlamak mümkündür.
Bitcoin (BTC): Geçtiğimiz hafta beklentilerimiz paralelinde 61000-63300 aralığında konsolide olmuş ve ardından da yönünü yukarıya çevirerek 68000 Dolar seviyelerini test ederek yeni rekora imza attıktan sonra geri çekilmiş ve 64119 Dolar ile haftayı tamamlamıştır. İndikatörlerinde yorgunluk söz konusu olmakla birlikte haftalık grafiğinde halen yükseliş trendinde olduğu görülmektedir. Bu bağlamda 64140 seviyesi kritik eşiktir. Bu eşiği aşması halinde 67480 Dolara doğru yönelmesi mümkün olabilir.
Aşağı yönlü hareketlerde ise, 58400 Dolara kadar alan vardır.
Bilgilerinize saygı ile arz olunur.
Mert ÜNSAL