Bu çalışma, 04 Ekim 2021 ile başlayan haftanın makroekonomik analizini yapmak ve Türkiye’yi ilgilendiren bazı politik ve ekonomik verileri değerlendirerek öngörülerde bulunmak amacı ile hazırlanmıştır.
Geçen Haftaya Bakış: Önceki hafta Çinli gayrimenkul devi Evergrande’in borçlarını ödeyememe olayıyla küresel çapta olası bir gayrimenkul sektörü krizi beklentisinin ardından geçen hafta da küresel piyasalar olası bir enerji krizine odaklandı. Yaşanan enerji krizi ve talebin üretimi geride bırakacağına dair beklentilerle birlikte fırlayan petrol fiyatları 80 doların üstünü test ederken, küresel piyasalarda tedirginlik hakimdi. ABD 10 yıllık tahvil faizleri 3 ayın ardından %1,55 seviyesini gördü. Dolar Endeksi (DXY) ise 94 seviyelerine yükseldi.
Reuters’te yer alan habere göre Çin, devlet destekli firmalardan Evergrande’in batışını önlemek için varlıklarını almalarını istiyor.
Yine Çin’de geçen hafta açıklanan İmalat PMI rakamları beklentilerin altında kaldı.
ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Powell, arz yetersizliklerinin yüksek enflasyonun öngörülenden biraz daha uzun süre devam etmesine yol açabileceğini, ancak fiyat artışlarının er ya da geç azalmasını beklediğini söyledi.
Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde, video konferans yöntemiyle gerçekleştirilen 2021 ECB Merkez Bankacılık Forumu’nun açılışında konuştu.
Enflasyon rakamları AB’nin lokomotif ekonomisi olan Almanya’da da yüksek çıktı.
Geçtiğimiz Eylül ayında küresel tarafta hisse piyasaları yaklaşık 2 Trilyon ABD Doları piyasa değeri kaybı yaşadı.
AUKUS krizi nedeniyle zor günler yaşayan Fransa’nın imdadına Yunanistan yetişti. AFP’de yer alan bir habere göre, Fransa Cumhurbaşkanı Macron Yunanistan’ın Fransa’dan 3 adet firkateyn satın alacağını açıkladı.
Kısa süre önce Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan arasında gerçekleştirilen “Üç Kardeş 2021” tatbikatı sonrasında geçen hafta İran’da Azerbaycan sınırında tatbikat yaptı.
10 ABD’li Senatör, Biden’a Cumhurbaşkanımız aleyhinde mektup yazdı.
Geçen haftaya damgasını vuran en önemli olaylardan biri Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Putin’in 3 saat süren görüşmeleri oldu.
Öte yandan, ABD Dolarının küresel piyasalarda değer kazanması gelişmekte olan ülkelerin borsalarını baskılarken, TCMB’nin 100 baz puan indirimi ardından Türkiye piyasaları bu baskıdan daha çok etkilenmeye devam etti ve Dolar/TL. Kuru 8,89 seviyesini test ederek tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü. Ünlü uluslararası finans kuruluşu Fitch, TCMB’nin yaptığı faiz indiriminin Türkiye’nin dış dengesinde sağladığı ılımlı gelişmeye zarar verebileceği yorumunu yaptı.
Bundan başka, TCMB Başkanı Prof. Dr. Şahap Kavcığlu da, Finansın Geleceği Zirvesi programında bir sunum yaptı.
BOTAŞ, Ekim ayına dair doğalgaz tarifesini yayınladı.
Geçen haftaya 17,75 seviyesinden başlayan VIX (Korku Endeksi) yeninden yukarı yönlü bir hareketle kritik eşik olan 20 seviyesinin de üzerine çıkarak haftayı 21,15’ten kapattı.
Önceki haftayı 8,88 seviyesinden kapatan Dolar /TL kuru hafta içinde yatay bir hareket izleyerek haftayı 8,86 ile tamamladı.
Önceki haftayı 10,40 TL’den tamamlayan Euro/TL kuru da geçen hafta aşağı yönlü bir hareket izleyerek 10,28 TL seviyesinden haftayı tamamladı.
Geçen hafta başında 391seviyesinde olan Türkiye’nin risk primi (CDS) ise yine yukarı yönlü bir seyir izleyerek haftayı 420 seviyesinden tamamladı.
ABD Kongresinde Silahlı Kuvvetler Komisyonu Toplandı: ABD Senatosu Silahlı Kuvvetler Komisyonu, iki gün boyunca ABD’nin Afganistan’dan kaotik bir şekilde çekilmesini ele aldı. ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, Gnkur.Bşk. Mark Milley ve ABD Merkez Kuvvetler (CENTCOM) Kom. Org. Kenneth McKenzie geçen hafta Senato Silahlı Kuvvetler Komitesinde Afganistan’dan çekilme sürecine ilişkin ifade verdi.
Savunma Bakanı Austin Afgan ordusunun bu kadar çabuk dağılmasını beklemediklerini söyledi. Austin, bu durumun ABD Savunma Bakanlığı’nı gafil avladığını belirtti.
ABD Gnkur.Bşk. Org. Mark Milley de Taliban’ın Afganistan’ı bu kadar hızlı bir şekilde ele geçirmesini tahmin edemediklerini söyledi. Ancak Milley, ordunun, ABD’nin herhangi bir şarta bağlı olmadan hızlandırılmış bir biçimde Afganistan’dan çıkmasının Afgan ordusu ve hükümetinin çöküşünü beraberinde getirebileceği şeklinde 2020’nin sonundan beri uyarıda bulunduğunun da altını çizdi.
ABD’de 10 Senatör Biden’a Cumhurbaşkanımız Aleyhinde Mektup Yazdı:
Amerika’nın Sesi’nde yer alan habere göre, aralarında Senato Dış İlişkiler Komisyonu üyelerinin de bulunduğu 10 Amerikalı Senatör, ABD Başkanı Biden’a mektup yazarak Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’a yönelik ithamda bulundular.
Demokrat ve Cumhuriyetçi senatörler mektupta, Biden’a Türkiye’nin “Kürt nüfusunu haklarından mahrum bırakma, ülkedeki siyasi çoğulculuğu baltalama ve antidemokratik yollarla iktidarını sıkılaştırma çabalarından” Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı sorumlu tutması çağrısında bulundular.
Değerlendirme: Bahse konu eylemin, Cumhurbaşkanımızın BM dönüşünde yaptığı açıklamalardan sonra ve Erdoğan- Putin görüşmesi sürecinde gerçekleşmesinin son derece manidar olduğu düşünülmektedir.
ABD’de İşsizlik Maaşı Başvuruları Açıklandı: ABD Çalışma Bakanlığı, haftalık işsizlik maaşı başvurularına ilişkin verileri açıkladı. Buna göre, ülkede ilk kez işsizlik maaşı talebinde bulunanların sayısı 25 Eylül ile biten haftada bir önceki haftaya kıyasla 11.000 artarak 362.000’e yükseldi. Böylelikle işsizlik maaşı başvurularında artış 3. haftaya taşınmış oldu.
Çin Ekonomisinde Daralma Sinyalleri: Çin’de geçen hafta açıklanan İmalat PMI rakamları beklentilerin altında kaldı. Eylül ayı imalat PMI verisi Ağustos ayındaki 50,1 puandan 49,6 puana indi. Beklenti, Ağustos ayındaki ile aynı olması yönünde idi. Böylelikle Çin’de İmalat PMI Şubat 2020’den bu yana ilk kez daralmaya işaret etti. Çin kaynaklı son veri de Eylül ayında küresel tarafta oluşan sıkıntılı temayı destekler yönde gerçekleşti.
Değerlendirme: Çin, küresel ekonominin üretim üssüdür. Ekonomiyi bir otomobile benzetecek olursak, Çin bu aracın motoru niteliğindedir. Dolayısıyla Çin ekonomisinde gerçekleşecek bir daralma, özellikle gelişmekte olan ülke ekonomilerinin krize girme tehlikesiyle karşı karşıya kalma tehlikesini ortaya çıkarabilecektir.
ECB Başkanı Lagarde Konuştu: ECB Başkanı konuşmasında pandemi sürecinde ekonomilerin uçurumun kenarından döndüğünü anımsattı ve sıra dışı bir durgunluk sonrasında Euro Bölgesi’nin alışılmamış hızda bir toparlanma sürecinden geçtiğini anlattı.
Lagarde, ekonomik döngüde hızlı büyümeyle birlikte gerçekleşen toparlanmanın arz darboğazlarına neden olduğunu belirtti.
Bu durumun ekonomi yeniden açıldıkça enflasyonun hızla yükselmesine neden olduğunu vurgulayan Lagarde, güçlü toparlanmanın enflasyon eğilimlerini desteklediğini anlattı. Lagarde, “Şu anda yeniden açılmayla bağlantılı geçici bir enflasyon süreci görüyoruz.” ifadesini kullandı.
Almanya’da Enflasyon oranlarında 28 Yıl Sonra “İlk” Yaşanıyor: Almanya Federal İstatistik Ofisi (Destatis), ülkede fiyat artışlarına ilişkin Eylül ayı verilerini açıkladı. Buna göre, Ağustos’ta yüzde 3,9 olan yıllık enflasyon, Eylül ayında yüzde 4,1 oldu. Ülkede enflasyon, son 3 aydır Aralık 1993’ten beri en yüksek seviyede kalmaya devam ediyor. Ülkede enflasyon, aylık bazda ise değişmedi.
Almanya Merkez Bankası (Bundesbank), 27 Eylül’de enflasyonun 28 yılın en yüksek seviyesinin üzerine çıkmasının muhtemel olduğunu ve 2022’nin ortalarına kadar yüzde 2’nin üzerinde kalabileceğini aktarmıştı.
OPEC: “Petrol 25 Yıl Daha Önemini Yitirmeyecek”
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) 2045 yılına kadar küresel ekonomi, enerji ve petrol talebi ile arzına ilişkin orta ve uzun vadeli tahminlerini içeren “2021 Dünya Petrol Görünümü” raporunu yayınladı. Buna göre, Covid-19 salgınının etkili olduğu geçen yıl günlük 275,4 milyon varil petrol eşdeğeri seviyesinde olan küresel enerji talebi, 2045’te günlük 352 milyon varil petrol eşdeğerine ulaşacak.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) dışı ülkelerin enerji talebi, 2045’e kadar günlük 76,5 milyon varil petrol eşdeğeri artışla 250 milyon varil petrol eşdeğerine yükselecek ve küresel birincil enerji talebinin yüzde 70’inden fazlasını oluşturacak. Söz konusu büyümede, Asya, Afrika ve Orta Doğu’daki nüfus artışı ve büyüyen ekonomiler rol oynayacak.
Küresel petrol talebi, uzun vadede 2020’deki günlük 82,5 milyon varil petrol eşdeğerinden 2045’te 99 milyon varil petrol eşdeğerine yükselecek.
Geçen yıl küresel enerji talebinin yüzde 30’unu oluşturan petrol, salgın sonrası talepteki toparlanmanın etkisiyle 2025’e kadar kademeli olarak yüzde 31’in üzerine çıkması, ardından düşüşe geçerek 2045 yılına kadar yüzde 28 civarına inmesi bekleniyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan Rusya Başkanı Putin ile Görüştü: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya’nın Karadeniz kıyısındaki Soçi kentinde bir araya geldi.
Rusya Devlet Başkanlığı Resmi Konutu’ndaki yaklaşık 3 saat süren görüşme sonrası iki lider detaylı açıklama yapmadı.
Görüşme sonrası Putin, “Görüşme çok yararlı ve önemliydi. Büyük projelerin hepsi planlı şekilde devam ediyor.” derken; Sn. Erdoğan Twitter hesabından yaptığı açıklamada “Mevkidaşım Putin ile verimli bir görüşme yaparak Soçi’den ayrıldık” ifadelerini kullandı.
TCMB Başkanı Kavcıoğlu Sunum Yaptı: TCMB Başkanı Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu, sunumunda Türkiye’nin ülkelerarası bir değerlendirme yapıldığında fiyatların en çok arttığı ülkeler arasında yer aldığını ifade etti. Enflasyondaki yükselişin son çeyrekle beraber yerini düşüşe bırakmasını bekleyen Kavcıoğlu, bir yandan da artan gıda fiyatlarında Türkiye’nin ilk sıralarda yer aldığına dikkat çekti. Kavcıoğlu, alınan önlemlerle bir yıl içinde rezervlere yaklaşık 50 milyar dolara yakın para gireceğini öngörüyor.
BOTAŞ, Doğalgaz Tarifesini Yayınladı: Ekim ayına ilişkin yayınlanan arifeye göre konut aboneleri için gaz dağıtım şirketlerine uygulanan tarife değişmezken, sanayi aboneleri ve elektrik üretim santralleri tarifesine %15 zam geldi.
Döviz ve Yabancı Yatırımcıların Geçen Hafta Türkiye Piyasalarındaki İşlemleri:
TCMB tarafından haftalık olarak yayınlanan verilere göre, 24 Eylül’de Merkez Bankası brüt döviz rezervleri, 1 Milyar 420 Milyon Dolar artışla 82 Milyar 840 Milyon Dolara yükseldi. Brüt döviz rezervleri, 17 Eylül’de 81 Milyar 420 Milyon Dolar seviyesindeydi.
Söz konusu dönemde altın rezervleri, 162 Milyon Dolar azalarak 39 Milyar 367 Milyon Dolardan 39 Milyar 205 Milyon Dolara geriledi.
Böylece Merkez Bankası’nın toplam rezervleri, 24 Eylül haftasında bir önceki haftaya kıyasla 1 Milyar 257 Milyon Dolar artarak 120 Milyar 787 Milyon Dolardan 122 Milyar 44 Milyon Dolara yükseldi.
17-24 Eylül haftasında yurt dışı yerleşik yatırımcılar, reel olarak 36 Milyon Dolar hisse senedi alımı, 415 Milyon Dolar Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) satışı ve 8 Milyon Dolar Özel Sektör Tahvili (ÖST) alımı yaptılar. Böylelikle yabancılar son 6 aydaki en yüksek DİBS satışını gerçekleştirmiş oldular.
Yılbaşından beri yurt dışı yerleşikler toplam 1.214,5 Milyon Dolarlık hisse senedi satışı, 1,833 Milyon Dolarlık DİBS alımı ve 70 Milyon Dolarlık ÖST alımı yaptı. Yurt dışı yerleşikler böylelikle 2021 yılında toplam 688 Milyon Dolarlık menkul kıymet alımı gerçekleştirmiş oldu.
Son 1 yıllık süre zarfında yurt dışı yerleşikler 217 Milyon Dolarlık hisse senedi 2,961 Milyon Dolarlık DİBS ve 36 Milyon Dolar tutarında ÖST alımı gerçekleştirirken menkul kıymet piyasasına 3.215 Milyon Dolar yabancı para girişi oldu.
Hisse senedi piyasasında yabancıların payı 24 Eylül itibariyle %42,3 olurken önceki haftada bu oran aynı seviyedeydi. 2020 yılı kapanışında %49,0 olan yabancı payı 1 sene öncesinde ise %45,8 idi.
Bunun yanı sıra, bu hafta ülkemizi ilgilendiren önemli ekonomik paritelerin izleyecekleri yön şu şekilde tahmin edilmektedir:
Dolar Endeksi (DXY): Geçtiğimiz haftayı beklentilerimizin de ötesinde yukarı yönlü bir hareket izleyerek 94,03 seviyesinden tamamlamıştır. Önümüzdeki hafta 93,95 seviyesi üzerinde kaldıkça ilk etapta 94,24 ve burayı da aşması halinde 94,68 seviyelerine gidebilir.
Aşağı yönlü bir hareket izlemesi halinde ise 93,95 haftalık pivot seviyesinin altında ilk etapta 93,39 buranında kırılması halinde 92,75’e kadar gerilemesi söz konusu olabilir.
EUR/USD: DXY ile ters yönlü hareket eden parite, geçen hafta da beklentilerimizin de ötesinde yine aşağı yönlü bir hareket izlemiş ve 1,1593 seviyesinden haftalık kapanış yapmıştır. Önümüzdeki hafta da öncelikle haftalık pivot seviyesi olan 1,1619 üzerine çıkmadıkça ilk etapta 1,1510 ve burayı da kırması ile 1,1453 seviyelerine doğru gerilemesi teknik açıdan mümkün görülmektedir.
Yukarı yönlü hareket izlemesi halinde ise 1,1619 üzerinde 1,1751’e kadar gidebilmesi söz konusu olabilir.
Brent: Brent Petrol de beklentilerimiz çerçevesinde yine yukarı yönlü bir seyir izlemiş ve 79,14 ile haftalık kapanış gerçekleştirmiştir. Teknik açıdan indikatörlerinde zayıflama işaretleri görülmekle birlikte yukarı yönlü ivmelenme isteği de sürmektedir. Önümüzdeki hafta ilk etapta 80,45 seviyesini aşmayı deneyebilir. Bunu aşması halinde ise 86,58 Dolar direncine kadar gidebilir.
Aşağı yönlü bir hareket izlemesi durumunda ise ilk etapta 77,51 ve burayı da kırarsa 75 Dolar seviyesindeki destek noktasına kadar çekilmesi mümkün olabilir.
Ons Altın: Geçtiğimiz hafta beklentilerimizin aksine hafif bir yükseliş gerçekleştirmiş ve geçen haftaki kapanış seviyesinin hemen üzerinde 1758 seviyesinden haftalık kapanış yapmıştır. Önümüzdeki hafta aylık pivot seviyesi olan 1768 Doların üzerinde günlük kapanışlar gelmedikçe yeniden aşağı yönlü harekete devam etmesi olasıdır. Bu durumda Ons Altının 1737-1708 bölgesine geri çekilerek bu seviyeleri dip yapması beklenebilir.
Yukarı yönlü bir hareket izlemesi halinde ilk etapta 1768 ve burayı da aşabilirse 1793 Dolar seviyesine kadar gidebilmesi söz konusu olabilir.
Bitcoin (BTC): Geçtiğimiz hafta Çin kaynaklı negatif nitelikteki yasaklama haberlerin devam etmesi, piyasaları baskılarken, kripto para piyasaları FED Başkanı Powel’dan gelen haberle moral buldu. Bitcoin, Powell’ın kripto paraları yasaklama gibi bir niyeti olmadığını açıklamasının ardından yeniden 47 bin Doların üzerini gördü. Önümüzdeki hafta bu seviye altına inmedikçe yeniden 50000 Dolar seviyelerini görebileceği değerlendirilmektedir.
Aşağı yönlü bir hareket izlemesi halinde haftalık pivot seviyesi olan 46357 seviyesinin altında 39000 Dolar’a kadar alan vardır.
Bilgilerinize saygı ile arz olunur.
Mert ÜNSAL
