Bu çalışma, Türkiye’nin Uluslararası Mali Eylem Gücü (FATF-Financial Action Task Force) tarafından kara para aklama ve terörizmin finansmanı konularında yeterince çaba göstermediğine inanılan ülkelerin bulunduğu ‘Gri Liste’ kategorisine alınmasını analiz etmek amacı ile kaleme alınmıştır.
I.Bölüm- Gri Liste Nedir:
Mali Eylem Görev Gücü (FATF), ‘Kara para aklama, terörizmin finansmanı ve kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanı’ ile mücadelede uluslararası standartlar oluşturmakla görevli olup uluslararası nitelikte bir organdır.
FATF, bu standartlarla uyumlu yasal ve kurumsal tedbirlerin alınması ve bu tedbirlerin operasyonel açıdan etkili bir şekilde uygulanmasını teşvik etmek amacıyla 1989 yılında kuruldu.
Paris’teki Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) bünyesinde faaliyetlerini yürüten FAFT, bağımsız bir statüye sahiptir.
Paris’te geçtiğimiz günlerde yapılan olağan toplantı ile Türkiye gri liste kapsamına alındı. Toplantı sonunda izlemeye alınan ülkelerin sayısının artırıldığını belirten FATF Başkanı Marcus Pleyer, Pandora belgelerinde de kara para aklamaya ilişkin bilgilerin yer aldığını, bununla sıkı mücadele edilmesi gerektiğini söyledi.
Kara propaganda ve terörizmin finansmanı konusunda Türkiye’nin ilerleme kaydettiğini belirten Pleyer, ancak hala ciddi sorunların bulunduğunu söyledi. Pleyer, Türkiye’nin bu konuda taahhütlerde bulunduğunu ancak bunları somut eyleme dönüştürmesi gerektiğini belirtti.
Financial Times gazetesi daha önce iki kaynağa dayandırdığı haberinde, Mali Eylem Görev Gücü’nün Türkiye’yi gri listeye almaya hazırlandığını aktarmış, bu kararın Türkiye’nin hâlihazırda zor olan yabancı sermaye çekme kabiliyetini daha da azaltacağı yorumuna yer vermişti.
Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) mayıs ayında yayınladığı bir rapora göre Mali Eylem Görev Gücü tarafından gri listeye alınan ülkelere sıcak para girişinde milli gelirin yüzde 3’üne denk gelen miktarda azalma meydana gelebiliyor.
Türkiye’ye 2019 yılının aralık ayında uyarı verilmiş ve bunun üzerine hükümet geçtiğimiz yılın aralık ayında bu endişeleri gidereceğini belirttiği yeni bir kanun hayata geçirmişti. Fakat bu kanun muhalefet partileri ve sivil toplum örgütleri tarafından kara parayla mücadele yerine kar amacı gütmeyen kuruluşları hedef aldığı gerekçesiyle eleştirilmişti.
FATF’in gri listesinde Arnavutluk, Bahamalar, Babardos, Kamboçya, Gana, İzlanda, Jamaika, Mauritius, Moğolistan, Myanmar, Pakistan, Nikaragua, Panama, Suriye, Uganda, Yemen ve Zimbabve gibi ülkeler bulunuyor.
II. Bölüm: Değerlendirme
- Türkiye 2011 de de Gri Listeye girmişti ve o dönemde çok büyük bir sorun yaşamadan 2014 te çıkmayı başarmıştı.
- Gri listede olduğu için Türkiye’nin bazı uluslararası ödemelerinin eskiye oranla daha fazla takılması veya bir miktar gecikmesi beklenen operasyonel etkiler olarak görülebilir.
- Bu nedenlerle normal şartlarda finansmanda sınırlı olmak üzere; daha çok ödemeler tarafında ve Türkiye’nin genel algısında sorunlar olabilir.
- Ancak 2014’e göre bazı farklar da vardır. ABD, düne göre bugün FATF içinde daha baskın hale gelmiş durumdadır ve özellikle ‘terörizmin finansmanı, kitle imha silahları, PEPS (Politically Exposed People) konularında ülkeleri daha çok sıkıştırmak bunu bir baskı unsuru olarak kullanmak istiyor’ şeklinde bir algı söz konusudur.
III. Bölüm: Sonuç
Her ne kadar IMF raporları gri listedeki ülkelere nakit akışının düştüğünü gösterse de Türkiye için bu durumun pek geçerli olmayacağı, zira başka nedenlerle ülkemize giren nakit akışının zaten düşmüş olduğu değerlendirilmektedir. Bankalar cephesine bakıldığında BBDK tarafından zaten sıkı kontrol altında olan bankaların bu dönemde ekstra bir büyük sıkıntı yaşamayacakları düşünülmektedir.
Bu bağlamda, süreç bu haliyle “yönetilebilir boyutta” görülmektedir.
Öte yandan bu karar AB içinde de Türkiye’yi kara para aklamayla ilgili listeye alınması yönünde bir baskı unsuru teşkile edebileceği hususu dikkate alınmalıdır.
Bilgilerinize saygı ile arz olunur.
Mert Ünsal
