Yazar: Duygu DEMİRYÜREK
Editör: İrem KESKİN
1.Siyasi ve Diplomatik Gelişmeler
Beşar Esad rejiminin devrilmesiyle birlikte Suriye’de yeni bir döneme girildi. Yeni yönetimle birlikte, 14 yıllık krizin yaralarını sarmaya yönelik adımlar atılırken, Dışişleri Bakanlığı kaynakları bu geçiş sürecinde bölgede güven, istikrar ve refaha kavuşturma çabasının desteklenmesi gerektiğini belirtti. Diğer yandan, Suriye yönetiminin attığı adımların, bölgesel ve uluslararası topluma entegre olma açısından önemli olduğu ifade edildi.
Türkiye, bu geçiş sürecinde öncelikle bölge ülkeleri ile Suriye yönetimi arasında bir angajman ve ortak anlayışın gelişmesi için yoğun çaba sarf ettiğini bildirdi. Bununla birlikte, Türkiye Suriye’nin yeni döneminde ihtiyaç duyduğu birçok alanda, karşılıklı anlaşmalarla Şam’a destek vermeye devam edeceğini açıkladı.
Diğer yandan, Milli Savunma Bakanlığı’nın basın bilgilendirme toplantısında yaptığı açıklamalarda, Suriye’nin toprak bütünlüğü ve siyasi birliğinin Türkiye için temel bir öncelik olduğu belirtildi. Ayrıca, Suriye’nin varlıkları ve kaynaklarının Suriyelilere ait olduğu vurgulandı. Suriye Geçici Hükümeti’nin, savunma bakanlığı ve bölgesel aktörlerle koordine edildiği ve bu kapsamda gerekli görüşmelerin yapıldığı bildirildi.
11 Nisan’da gerçekleşen Antalya Diplomasi Forumu’na katılmak üzere Ahmet El Şara, ikinci kez Türkiye’yi ziyaret etti. İlk ziyareti ise Şubat 2025’te gerçekleşmişti. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre, görüşmede Türkiye-Suriye ikili ilişkileri ile bölgesel ve küresel konular ele alındı.
Erdoğan, Türkiye’nin Suriye’ye yönelik uluslararası yaptırımların kaldırılması için diplomatik çabalarını sürdüreceğini ifade etti. Ayrıca, Suriye ile ticari ve ekonomik alanda iş birliğini canlandırmak için çabaların artırılması gerektiğini belirtti.
29 Nisan’da ise ABD ile Suriye Geçici Hükümeti yetkilileri bir araya geldi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, yaptığı açıklamada, Suriye Geçici Hükümeti’nin; toplumsal istikrarı pekiştirecek, komşularıyla barışı sağlayacak, ekonomiyi geliştirecek ve uluslararası toplumla iş birliğine dayalı politikalar benimsemeye teşvik edildiğini belirtti. Sözcü, iki ülke arasındaki ilişkilerin normalleşmesi ya da yaptırımların kaldırılmasının, geçici hükümetin atacağı adımlara bağlı olduğunu kaydetti.
2.Güvenlik ve Askeri Durum
Şam’ın güneyindeki Ceremane Mahallesi’nde silahlı Dürzi grupların, Suriye hükümetine bağlı güvenlik güçlerini pusuya düşürmesinin ardından çatışmalar başladı. Sahnaya semtindeki Dürzi grupların da müdahil olmasıyla birlikte çatımalar büyüdü. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’ne göre, iki gün süren saldırılarda en az 100 kişi hayatını kaybetti.
Çatışmaları başlatan provokasyon ise Hz. Muhammed’i hedef alan hakaret içerikli bir ses kaydıydı. Bu olay, bölgedeki mezhepsel gerilimleri artırdı.
İsrail, Dürzi gruplara destek amacıyla Sahnaya bölgesine ‘uyarı amaçlı’ bir hava saldırısı düzenlediğini açıkladı. Bu müdahale, Suriye yönetimi tarafından egemenliğe yönelik bir ihlal olarak değerlendirildi.
Çatışmaların ardından, Suriye hükümeti ile Dürzi liderler arasında bir anlaşma sağlandı. Bu anlaşma kapsamında, Süveyda ilindeki güvenlik birimlerinin Suriye İçişleri Bakanlığı’na bağlanması ve ilin devlet kurumlarına entegrasyonu öngörüldü. Aynı zamanda, yerel polis memurlarının da Süveyda halkından seçilmesi kararlaştırıldı.
3.Mülteci Geri Dönüşleri
2025’in başından bu yana, 180 binden fazla Suriyeli mülteci Türkiye’den Suriye’ye geri döndü. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdülkadir Uraloğlu, yaptığı bir açıklamada Suriye’deki şartların düzelmeye başladığını ve Suriyelilerin önemli bir bölümünün ülkelerine dönmesinin beklendiğini ifade etti.
4.Ekonomi ve Yeniden Yapılanma
Suriye Maliye Bakanı Muhammed Yusr Berniyye, yazılı bir açıklama yaparak Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) Suriye misyonuna başkan atadığını duyurdu. 14 yıl aradan sonra Ron van Rooden, 2011’den bu yana atanan ilk misyon başkanı oldu. Bakan Berniyye konuya ilişkin açıklamasında, Rooden’ın atamasının kendi taleplerinin ardından yapıldığını belirtti. Ortak amaçlarının Suriye ekonomisinin iyileşmesi ve Suriye halkının refahının artırılması olduğunu ifade etti. Bu atamanın önemli bir adım olduğunu ve IMF ile Suriye arasındaki yapıcı diyaloğun yolunu açtığını söyledi.
Suriye’de siyasi ve diplomatik düzlemde atılan adımlar ile güvenlik, ekonomi ve mülteci geri dönüşleri gibi alanlardaki somut ilerlemeler, bölgesel aktörlerle kurulan ilişkilerin önemini ortaya koymaktadır. Özellikle Türkiye’nin arabulucu ve destekleyici bir rol oynaması, Suriye’nin istikrara kavuşmasında kilit bir unsur olarak ön plana çıkmaktadır. Ancak sahadaki mezhepsel çatışmalar ve dış müdahaleler, bu sürecin kırılganlığını da gözler önüne sermektedir. Önümüzdeki süreçte hem iç dinamiklerin uyum içinde şekillenmesi hem de uluslararası toplumun yapıcı rol üstlenmesi, Suriye’nin kalıcı barış ve istikrarında belirleyici olacaktır.
Duygu DEMİRYÜREK
Kaynakça:
- Anadolu Ajansı, TRT Haber, NTV, Cumhur Haber Ajansı
- Anadolu Ajansı, Bianet, BBC News Türkçe
- NTV, Anadolu Ajansı
- NTV, Demirören Haber Ajansı, Humenglish
