Yazar: Duygu DEMİRYÜREK
Editör: İrem KESKİN
Suriye Cumhurbaşkanı Şara, Dürzi Lider Velid Canbolat ile Bir Araya Geldi
Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, Lübnanlı Dürzi lideri Velid Canbolat ile başkent Şam’da bir araya geldi. Görüşmede ele alınan konulara ilişkin bilgi paylaşılmazken, ziyaretin, Suriye’de Dürzilerin yaşadığı bazı bölgelerde yasa dışı gruplarla güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmaların ardından yapılması dikkat çekti.
Öte yandan Lübnan’daki İlerlemeci Sosyalist Partisi’nden yapılan açıklamaya göre, Şara ile Canbolat arasındaki görüşmede, Suriye’de yaşanan son olaylar ele alındı. Suriye’de son günlerde yaşananlardan üzüntü duyduklarını dile getiren Canbolat, Suriye’nin sorumluluklarını yerine getirerek ülkenin ve vatandaşlarının güvenliğini sağlamasının önemine işaret etti.
Şam yönetiminin Suriye halkının farklı kesimleriyle diyalog kurma çabalarını takdir ettiklerini vurgulayan Canbolat, Dürzilerin de yeni Suriye’nin inşasında temel rol oynayacağını ifade etti.
ABD ve AB’den Yaptırımların Kaldırılması Adımı
ABD Başkanı Trump, Erdoğan ile görüşmelerinin ardından Suriye’ye yönelik yaptırımları kaldıracağını duyurmuştu. ABD Hazine Bakanlığı, Donald Trump’ın 13 Mayıs’ta duyurduğu yaptırımların kaldırılması planı kapsamında Suriye’ye yönelik Genel Lisans 25’i (GL 25) yürürlüğe koydu. Hazine Bakanlığı Yabancı Varlıklar Kontrol Ofisi (OFAC) tarafından yayımlanan lisans, Suriye Yaptırımları Yönetmeliği kapsamındaki yasaklı işlemleri büyük ölçüde serbest bırakarak, ülkeye yönelik yaptırımları resmen kaldırdı. Hazine Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Esad rejiminin kendi halkına uyguladığı şiddetin ve terör desteklerinin sona erdiği belirtilerek, ‘Suriye halkı için yeni bir sayfa açılıyor’ denildi.
AB, Suriye’ye yönelik ekonomik yaptırımların kaldırılması kararının resmen kabul edildiğini, ayrıca yaptırım listesinden bankalar, ülkenin ekonomisi için önemli sektörlerde faaliyet gösteren şirketler ile medyadan 24 kuruluşu çıkardığını duyurdu. AB, rejimin devrilmesinin ardından, 24 Şubat’ta, Suriye’ye yönelik bankacılık, enerji ve ulaşım gibi sektörleri hedef alan yaptırımları “askıya almaya” karar verdiğini duyurarak bu konuda ilk adımı atmıştı. AB yetkilileri, yaptırımların kaldırılmasıyla ilgili kararların “geri döndürülebilir” nitelikte olduğunu, ülkedeki durumun yakından takip edildiğini vurguladı.
Suriye Şam Yönetimi Silahlı Gruplara Merkezi Orduya Katılmaları Çağrısında Bulundu
Mart ayında, Sünni militanlar, Nusayri azınlığa yönelik misilleme saldırılarında yüzlerce kişiyi öldürmesi, Nisan sonunda, Şam yakınlarındaki Dürzi bölgelerinde, Dürzi savaşçılarla Sünni militanlar arasında çatışmaların patlak vermesi ve 18 Mayıs’ta ise Halep’te IŞİD hücrelerine yönelik büyük bir operasyon gerçekleştirilmesi gibi önemli gelişmelerin ardından Suriye Savunma Bakanlığı, ülkedeki silahlı grupları 10 gün içinde merkezi orduya katılma çağrısında bulundu.
Şam yönetiminin, silahlı grupları tek çatı altında toplamaya çalıştığını hatırlatan Savunma Bakanı Ebu Kasra, entegrasyon süreci dışında “kalan küçük askeri grupları en fazla 10 gün içinde bakanlığa katılmaları” yönünde uyardı. Kasra, çağrıya uymayan gruplara karşı önlemler alınacağını söyledi ancak bunun ne tür adımlar içereceğine dair detay vermedi.
Suriye’de Esad Dönemi’nde Kaybedilen Kişileri Araştırmak İçin Komisyon Kurulacak
Birleşmiş Milletler (BM) ve insan hakları gruplarına göre, Suriye’de 13 yıldır devam eden iç savaş, çoğu sivil yüz binlerce insanın ölümüne ve yüz binden fazla insanın da kaybolmasına neden oldu. Geçici Cumhurbaşkanı Ahmed el-Şara, kayıp ve zorla kaybedilen kişilerin akıbetini araştırmak ve ortaya çıkarmak, vakaları belgelemek, ulusal bir veri tabanı oluşturmak ve ailelerine insani ve hukuki destek sağlamakla görevli bir Ulusal Kayıp Kişiler Komisyonu kurulacağını duyurdu. Cumhurbaşkanlığı açıklamasında da Ulusal Geçiş Dönemi Adalet Komisyonu’nun görevinin, “eski rejim tarafından işlenen ağır ihlaller hakkındaki gerçeği ortaya çıkarmak ve ilgili makamlarla koordinasyon içinde sorumluları hesap verebilir kılmak” olduğu belirtildi.
Eş-Şara’nın danışmanlarından Hasan Duğeym, Reuters’a yaptığı açıklamada, geçiş dönemi adaletinin sadece belgelerle sabit suçlar için geçerli olacağını ancak kanıt toplamanın zorluklarına dikkat çekti. Duğeym, 1977’de Lübnanlı lider Kemal Cumblat’ın suikastına karışmakla suçlanan eski Tümgeneral İbrahim Hüveyce’nin de yargılanacak isimler arasında olduğunu söyledi. Hüveyce, Mart ayında Suriye güvenlik güçlerince tutuklanmıştı. Ulusal Kayıp Kişiler Komisyonu ise zorla kaybedilen ve hâlâ akıbeti bilinmeyen binlerce kişinin durumunu araştıracak.
Komisyonun görevleri arasında ulusal bir veri tabanı oluşturmak, belgeleri toplamak ve ailelere hukuki ve insani destek sağlamak da bulunuyor.
Birleşmiş Milletler’e bağlı Suriye Arap Cumhuriyeti’nde Kayıp Kişilerle İlgili Bağımsız Kurum (IIMP), Kayıp Kişiler Komisyonu’nun kurulmasını memnuniyetle karşıladığını duyurdu. Açıklamada, bu süreçte yalnızca eski rejimin değil, IŞİD gibi diğer savaş aktörlerinin de sorumluluğunun araştırılıp araştırılmayacağına dair bir bilgi yer almadığına dikkat çekildi. Yeni yönetimin bu adımı, hem ulusal barış sürecine katkı hem de uluslararası tanınırlık açısından önem taşıyor.
Genel Değerlendirme
Mayıs 2025 itibarıyla Suriye gündeminin hem iç dinamiklerdeki kırılganlıklar hem de uluslararası siyasetteki yeni yönelimlerle şekillendiği görülmektedir. Şam yönetiminin Dürzi lider Velid Canbolat ile kurduğu temas, mezhepsel gerilimlerin azaltılması ve toplumsal uzlaşı arayışları açısından sembolik bir adım olarak öne çıkarken, ABD ve AB’nin yaptırımları kaldırması, Suriye’nin küresel sistemde yeniden meşruiyet kazanma sürecinde önemli bir eşik olarak değerlendirilebilir. Öte yandan, silahlı grupların merkezi orduya entegre edilmesi yönündeki çağrı, ülkedeki militer güçlerin denetlenmesi ve devlet çatısı altında toplanması çabasının bir yansımasıdır. Esad döneminde kaybedilen kişilere dair bir komisyon kurulması ise, geçmişle yüzleşme ve geçiş dönemi adaleti açısından dikkat çeken bir girişim olarak okunabilir. Tüm bu gelişmeler, Suriye’nin hem iç barış hem de uluslararası normalleşme yönünde çok boyutlu bir dönüşüm sürecine girdiğini göstermektedir.
Duygu DEMİRYÜREK
Kaynakça:
- Habertürk, Hürriyet, Milliyet
- A Haber, Anadolu Ajansı
- Cumhuriyet, Yeni Akit
- Anka Haber, Medyascope
