- VAKIFLAR ve DİNİ KURUMLARIN İDARESİ:[1]
1967 yılında göreve gelen Cunta Yönetimi, Lozan Antlaşmasının 40. maddesi (Batı Trakya Türk Azınlığı’nın giderlerini kendileri karşılamak üzere, her türlü hayır kurumu, dinsel ve sosyal kurum, her türlü okul ve buna benzer öğretim ve eğitim kurumları kurmak, yönetmek, denetlemek ve buralarda kendi dillerini serbestçe kullanmak ve dinsel ayinlerini serbestçe yapmak konularında eşit hakka sahip olması ) hilafına, seçimle işbaşına gelmiş olan Gümülcine ve İskeçe Türk Cemaati Vakıfları İdare Heyetlerini azletmiş ve bu heyetlere kendi belirlediği kişileri tayin etmiştir. Halihazırda Batı Trakya’daki azınlık vakıflarının tamamının yönetim kurulları, soydaş toplumun hür iradesini en alt seviyede yansıtabileceği kurumlar olmasına rağmen, buna imkan verilmeyerek yönetim kurulları üyeleri Yunan makamları tarafından yapılan atamalarla belirlenmektedir. [2]
Yunanistan, 2345/1920 sayılı yasa ile vakıfların hukuksal yapılarına ilişkin bazı düzenlemeler getirmiştir. Bu çerçevede eğitim amaçlı vakıfların Cemaat İdare Heyetleri, dini amaçlı vakıfların ise Mütevelli Heyetleri tarafından yönetilmesi öngörülmüştür. Ancak, 1945 yılında yapılan düzenleme sonucu, tüm vakıfların Cemaat İdare Heyetlerince yönetilmesi karalaştırılmıştır. 1967 yılında Cunta yönetimi, seçimle işbaşına gelen yönetim kurullarını azlederek, yerine kendi amacına hizmet eden memurları tayin etmiştir.[3]
1091/1980 sayılı yasa ile vakıflar konusu yeniden düzenlenmiş ve Türk azınlığın vakıflardaki etkinlikleri en aza indirgenmiştir. Bahsekonu yasa Lozan Anlaşması’na tamamen aykırıdır. Bu yasa ile cemaatlerin kısmen korunan hükmi ve manevi kişilikleri ile işlevleri resmen ortadan kaldırılmış, vakıfların kontrolü bağlı bulundukları illerin valiliklerine bırakılmıştır.[4]
3 Ocak 1991’de yayınlanan yeni bir kararname, 1091 sayılı kanunu biraz yumuşatmakla birlikte içerdiği bazı hükümler ile örneğin, valinin vakıf yönetim kurullarının seçimine müdahale hakkı gibi, devletin bu kurumlar üzerindeki müdahalesini tam olarak ortadan kaldırmamıştır. 1996 yılında yeni bir kararname ile vakıfların yönetimi üç yıllığına seçilen bir komiteye verilmiştir. [5]
Diğer yandan, Batı Trakya Türk Azınlığı vakıflarına ilişkin olarak Yunan Meclisi’nde 13 Şubat 2008 tarihinde kabul edilen Yasa (3647/2008), kağıt üzerinde Azınlığa vakıfların yönetim kurulları üyelerini seçme fırsatını sunmaktadır. Bununla birlikte, sözkonusu Yasa ile vakıfların işleyişi, Doğu Makedonya-Trakya Bölgesi Genel Sekreteri (Ocak 2011 itibariyle Doğu Makedonya-Trakya Bölge Başkanı) ve Azınlığın tanımadığı ‘atanmış müftülerin’ denetim ve onayı altına alınmaktadır. Yasa, ayrıca, vakıf mallarının idaresini bölmekte ve okul vakıflarını, üyeleri keza Bölge Başkanlığı tarafından atanabilen okul Encümen Heyetlerinin denetimi altına koymaktadır.[6]
Azınlığın en üst karar organı olan BATI TRAKYA TÜRK AZINLIĞI DANIŞMA KURULU, Yasa’nın bu şekliyle uygulanmasına karşı olduğunu, zira Azınlığın Yasa’ya ilişkin görüş ve tepkilerinin Yunan Yönetimince dikkate alınmadığını açıklamıştır. Azınlığın itiraz ettiği sözkonusu yasa uygulamaya konulamamıştır.[7]
Azınlığın 1967 yılından itibaren yönetiminde söz hakkına sahip bulunmadığı vakıflarına tahakkuk ettirilen gelir ve emlak vergilerinin yüksekliği nedeniyle vakıf malları, vergi borçları nedeniyle ipotek altına alınmıştır. Yunan Parlamentosu tarafından 27 Mart 2007 tarihinde kabul edilen yasa ile getirilen vergi affı, sorunları çözememiş olup, vakıflar geçmişten kaynaklanan borçlar nedeniyle halen baskı altındadır.[8]
Süheyl ÇOBANOĞLU
RUBASAM Başkanı
[1] https://www.mfa.gov.tr/bati-trakya-turk-azinligi.tr.mfa, Yunanistan’daki Türk Varlığı.
[2] https://www.mfa.gov.tr/bati-trakya-turk-azinligi.tr.mfa, Yunanistan’daki Türk Varlığı.
[3] Pervin Hayrullah – Ali Hüseyinoğlu, Batı Trakya Türk Azınlığının Sorunları, BAKEŞ Arşivi, 2019
[4] Pervin Hayrullah – Ali Hüseyinoğlu, Batı Trakya Türk Azınlığının Sorunları, BAKEŞ Arşivi, 2019
[5] Pervin Hayrullah – Ali Hüseyinoğlu, Batı Trakya Türk Azınlığının Sorunları, BAKEŞ Arşivi, 2019
[6] Pervin Hayrullah – Ali Hüseyinoğlu, Batı Trakya Türk Azınlığının Sorunları, BAKEŞ Arşivi, 2019
[7] Pervin Hayrullah – Ali Hüseyinoğlu, Batı Trakya Türk Azınlığının Sorunları, BAKEŞ Arşivi, 2019
[8] https://www.mfa.gov.tr/bati-trakya-turk-azinligi.tr.mfa, Yunanistan’daki Türk Varlığı.
