Yazar: Mert ATİK
Editör: İrem KESKİN
Bulgaristan’ın Nisan 2025 gündemi, ‘’savunma’’, ‘’iç siyaset’’, ‘’enerji güvenliği’’ ve ‘’güvenlik alanındaki tehditler’’ bağlamında bazı gelişmelere sahne olmuştur.
‘’Bulgaristan Kabinesi, Donanma için önerilen topçu cephanesi alımını onayladı.’’ – 2 Nisan 2025
2 Nisan’da toplanan Bulgaristan Kabinesi, Donanma için önerilen topçu mühimmatı alımını, Bulgaristan’ın2032 savunma yatırım programına ilişkin bir raporu, silahlı kuvvetlerin durumuna ilişkin bir raporu ve Türkiye’yiKaradeniz bölgesi için planlanan Komuta Özel Harekat Karargahına katılmaya davet etmeyi onayladı. 76 / 636mm uzun menzilli topçu kompleksi OTO Melara SR / MF için 76 x 62mm topçu mühimmatının satınalınması, Bulgar Donanması’nın yeni çok işlevli modüler devriye gemileri için tasarlandı. OTO Melara 76mmtop, OTO 76/62 Top Kundağı olarak pazarlanan, İtalyan savunma şirketi OTO Melara tarafından inşa edilen vetasarlanan bir deniz otomatik topudur. Bulgaristan hükümeti enformasyon servisi, “Projenin uygulanması, yeniedinilen gemilerin savaş kabiliyetini ve bunların hem ulusal hem de müttefik formatta etkin kullanımınısağlayacaktır. Bu, Bulgaristan Cumhuriyeti’nin kolektif güvenlik sistemi ile ilgili müttefik taahhütlerinin yerine getirilmesine yol açacaktır.” dedi. Bulgaristan, devam etmekte olan Rusya-Ukrayna Savaşı’nın, Karadeniz’in güvenliğini tehlikeye attığı düşüncesiyle, savunma harcamalarını artırma yoluna gitmiştir. Diğer bir ifadeyle, Karadeniz’deki tehdit algıları, Bulgaristan’ı savunma alanındaki harcamalarını artırmaya itmiştir. Buna paralel olarak, Bulgaristan Kabinesi 2024 – 2032 Savunma Yatırım Programı’nın uygulanmasına ilişkin bir raporuonaylamıştır. Raporda, 2024 yılında NATO’nun kolektif savunması ve AB’nin Ortak Güvenlik ve SavunmaPolitikası çerçevesinde savunma politikasının amaç ve önceliklerinde ve ülkenin katkısında sürekliliğinsağlandığı belirtildi. Bu konuda girişimlerin odak noktası şunlardı; Silahlı Kuvvetlerin görev ve görevlerininuygulanmasının iyileştirilmesi; gerekli savunma yeteneklerinin inşasının ve sürdürülmesinin hızlandırılması ve eksikliklerin giderilmesi; yeniden silahlanma ve modernizasyon; boş pozisyonların doldurulması, gönüllürezervin yönetilmesi ve eğitimi; NATO Kabiliyet Hedeflerinin uygulanması; yetenek geliştirme ve halkla aktifstratejik iletişim. Bulgaristan siyasetinde ‘’Avrupa Şüpheciliği’’ taşıyan siyasi partiler olsa da, Bulgaristan Hükümeti, NATO ve AB çerçevesinde ilerleyen bir savunma programını desteklemektedir. Ayrıca, güvenlik bağlamında NATO ve AB ile ortak kaygılar taşımaktadır. Bu da, Bulgaristan’ın ‘’Batı eksenli dış politika’’ izlediğinin göstergelerinden biridir.
‘’Bulgar hükümeti yolsuzlukla ilgili güven oylamasından sağ çıktı.’’ – 17 Nisan 2025
Bulgaristan hükümeti 17 Nisan Perşembe günü parlamentoda ikinci bir gensoru önergesinden haftalariçinde sağ kurtuldu. Mech Partisi tarafından sunulan ve diğer iki milliyetçi ve Rusya yanlısı grup tarafından desteklenen önerge, hükümeti yaygın yolsuzluk ve rüşvetle etkin bir şekilde mücadele etmemekle suçladı. 240sandalyeli Mecliste, 202 milletvekilinin katıldığı yeniden oylamada, sonuç 72 lehte ve 130 aleyhte oldu.Gensoru önergesinin onaylanması için 121 veya daha fazla lehte oy gerekecekti. Önerge lehinde oykullananlar; Rus yanlısı parti, Vuzrazhdane (33), Mech (11), popülist-milliyetçi Velichie (9) ve Demokrasi,Haklar ve Özgürlükler grubuydu (19). Aleyhte oy kullananlar; Boyko Borissov’un GERB-UDF’si (66),Peevski’nin Haklar ve Özgürlükler Hareketi – Yeni Başlangıç (28), Bulgar Sosyalist Partisi – Birleşik Sol (19)ve popülist ITN’ydi (17). Hükümetin Koalisyon Kabinesi merkez sağda bulunan GERB partisi tarafındanyönetiliyor. Hükümet önergeyi, Bulgaristan’ın Avrupa entegrasyonunu pekiştirecek olan avroyu 2026’nınbaşında kabul etme planını rayından çıkarma girişimi olarak kınadı. Buradan hareketle Bulgaristan siyasetinin son zamanlarda iki kutba ayrıldığını görmekteyiz: ‘’Pro-Avrupacılık’’ ve ‘’Avrupa Şüpheciliği’’. Milliyetçi ve Rus yanlısı partiler, Avrupa Birliği’ne ve onun politikalarına şüphe ile yaklaşırken, diğer bir grup da Avrupa entegrasyonunu desteklemektedir. Batı yanlısı muhalif PP-DB (We Continue the Change – Democratic Bulgaria),yolsuzluğa karşı durma önceliğinin aksine, hükümetin istikrarsızlaştırılmasını önlemek için Bulgaristan’ın avrobölgesine katılma hedefiyle ilgili yaklaşmakta olan bir Avrupa Komisyonu raporunu gerekçe göstererek önergeyidesteklemedi. PP-DB milletvekili Venko Sabrutev, ”Bulgaristan’ın avro bölgesine girmesinden önceki herhangibir gensoru, hükümeti devirmek için değil, Avrupa yanlısı seyrini durdurmak için yapılan bir oydur.” dedi. 2008 Küresel Ekonomik Krizi sonrası başta Yunanistan ve birçok Balkan ve Güney Avrupa ülkesi olmak üzere, yolsuzluk ve rüşvet oranlarında artış gözlemlenmiştir. Yaygın yolsuzluk, şeffaf olmayan kamu ihaleleri gibi unsurlar Bulgaristan siyasetini meşgul eden konular arasında yer almaktadır. Ancak, yolsuzluk ve rüşvetle mücadelenin önceliği konusu, partilerin siyasi duruşları çerçevesinde şekillenmektedir. AB yanlısı bir duruş sergileyen hükümete karşı Mech Partisi, yolsuzlukla mücadeleyi öncelemiştir. Yani, partilerin siyasi tutumları onların hangi konuyu önceleyip, hangi konuyu ikinci plana atacağını belirlemektedir.
‘’Bulgaristan, Ukrayna’ya Nükleer Reaktör Satışı Kararını Geri Çevirdi.’’ – 17 Nisan 2025
Bulgaristan Rus yanlısı Bulgar Sosyalist Partisi’nin (BSP) etkisiyle, kullanılmayan iki Rus nükleerreaktörünü Ukrayna’ya satmamaya karar verdi. BSP genel başkanı ve başbakan yardımcısı Atanas Zafirov, bureaktörlerin Bulgaristan’ın enerji güvenliği ve ekonomik bağımsızlığı açısından önemine vurgu yaparak, “Bureaktörlerin satılık olmadığı konusunda başından beri kararlıydık. Onlar, Bulgaristan için değerlidir.” dedi. Karadeniz’deki bölgesel gerilimler, Bulgaristan’da enerji güvenliğini ön plana çıkarmıştır ve bu sebeple Bulgaristan, nükleer reaktörleri satmamayı tercih etti. İki Rus VVER-1000 reaktörünün yanı sıra dört buhar jeneratörü ve dörtsirkülasyon pompası, Bulgaristan Belene nükleer santralini inşa etme planlarını terk ettiğinden beri Tuna Nehriyakınında depoda bulunuyor. Bunun yerine Bulgar yetkililer, Kozloduy Nükleer Santrali’nde Westinghouse’danABD tarafından tasarlanan AP1000 teknolojisini kullanarak iki yeni nükleer ünite inşa etmeyi seçtiler ve inşaatçı olarak Güney Kore’den Hyundai seçildi. Ukrayna, aynı reaktör tipiyle uyumlu Khmelnytskyi nükleersantralini tamamlamak için bu reaktörleri satın almaya çalışmıştı. Şubat 2025’te GERB partisi lideri ve Bulgarsiyasetinde önemli bir isim olan Boyko Borissov, reaktörlerin satışını doğruladı. İlk başta BSP’nin anlaşmayıengellemeyeceğini ve bunu reaktörlerin kendisinden yararlanamayan bir ülke olan Bulgaristan için mali birnimet olarak tanıtacağını tahmin etmişti. Gelirlerin devlet bütçesini desteklemesi bekleniyordu. Ancak 15Nisan 2025’te Zafirov, satışa karşı birleşik bir hükümet tutumu açıkladı. “İki reaktörün kaderiyle ilgili ortak birkararımız var – satılmayacaklar. Bu, tüm koalisyon ortakları tarafından desteklenen bir karardır. Ortaklarımızabu stratejik seçimin arkasında birleştikleri için teşekkür ediyorum. “dedi. Zafirov, Bulgaristan’ın ikinci birnükleer santral inşa edecek uzmanlığa ve hazırlıklı bir sahaya sahip olduğunu iddia etti. Bulgaristan bu konuda ekonomik kazançtan ziyade, enerji güvenliğini ve ekonomik bağımsızlığını ön planda tutmuştur. Çünkü, hem Doğu Avrupa, hem de Avrasya’daki belirsizlikler ve çatışmalar, Bulgaristan’ın dış politikada daha temkinli adımlar atmasına ve ilk olarak kendi çıkarını önde tutmasına sebep olmuştur. Koalisyon ile yönetilen Bulgaristan’da, koalisyon ortaklarının hem iç siyaseti, hem de dış politikayı etkilediğini bir örnek olarak BSP’nin tutumuyla birlikte görmekteyiz.
‘’Güvenlik, istihbarat teşkilatları: Rusya, Batı Balkanlar istikrarsızlığı, Bulgaristan’ın ulusal güvenliğine yönelik başlıca tehditler’’ – 28 Nisan 2025
Bulgaristan güvenlik ve askeri istihbarat teşkilatlarının yıllık raporlarına göre, Rusya ve Batı Balkanlar’dakiistikrarsızlık Bulgaristan’ın ulusal güvenliğine yönelik başlıca tehditler olmaya devam ederken, Kremlinsaldırgan politikasını değiştirmezse orta vadede yeni bir silahlı çatışma tehlikesi yüksek. Devlet UlusalGüvenlik Ajansı’nın, hükümetin internet sitesinde yayınlanan bir raporunda, Bulgaristan’a yönelik ulusalçıkarlara doğrudan zarar veren karma eylemlerin, casusluk faaliyetlerinin, bilgi saldırılarının ve sibertehditlerin tırmanması özetleniyor. Devlet Ulusal Güvenlik Ajansı’nın raporuna göre Kremlin’in davranışı,Bulgaristan’ın doğrudan etkilendiği “Avrupa ve dünya için büyük bir tehdit oluşturucu” olmaya devam ediyor. Moskova, askeri gösterileri ve nükleer silah kullanma tehditlerini, istihbarat ve sabotaj faaliyetlerini,bağımlılıklar yoluyla (özellikle enerji sektöründe) ekonomik baskıyı, büyük dezenformasyon ve propagandakampanyalarını ve kötü niyetli siber saldırıları birleştiren “gelişen hibrit bir araç seti” uygulamasını artırıyor. Rusya’nın son zamanlarda, Doğu Avrupa ve Balkanlar’da etkisini artırmak için siyasi, askeri ve ekonomik baskı yöntemlerine başvurduğu açıkça görülmektedir. Rusya için Rusya-Ukrayna savaşı, jeopolitik dengeleri değiştirmeye çalışmanın yanı sıra, Rusya’nın hegemon güç olma arzusunu da açık bir şekilde ortaya çıkarmıştır. Sovyetler Birliği’nin tıpkı İkinci Dünya Savaşı sonrası Doğu Avrupa ve Balkanlar’da kurduğu nüfuzu, şimdi de Putin Rusyası’nın kurmak istemesi, Rusya-Ukrayna Savaşı ile daha çok ortaya çıkmıştır. Ayrıca Devlet Ulusal Güvenlik Ajansı’nın raporunda, ”Batı Balkanlar’da bölge için dış ve iç faktörlerin teşvikettiği istikrarsızlık, Bulgaristan’ın ulusal çıkarlarının güvenliği ve gerçekleştirilmesi açısından risk oluşturmayadevam ediyor.” deniyor. Devlet Ulusal Güvenlik Ajansı, Ukrayna’daki savaşın Karadeniz’i Bulgaristan içinartan bir gerilim ve risk bölgesine dönüştürdüğü konusunda uyarıyor. “Ukrayna’daki savaş, elektronik savaşkullanımı ve kritik altyapıya yönelik saldırılar da dahil olmak üzere Karadeniz bölgesinde nakliye ve havacılığıngüvenliği için riskler yaratıyor.” dedi. Askeri İstihbarat Servisine göre, Putin’in müzakerelerdeki önde gelen hedefi, Sovyet sonrası alanda bir Rus etki alanı da dahil olmak üzere Rusya’nın güvenliği için uzun vadeli yasalgarantiler sağlamak olacak. Arka planda, kendi kimliği, bağımsız hükümeti ve askeri–politik egemenliğiolmadan zorla Rus çıkarlarına bağımlı hale getirilecek olan Ukrayna olacak. Raporda, Rusya’nın uluslararasıgüvenlikte istikrarsızlaştırıcı ana faktör olmaya devam ettiği belirtiliyor. Bulgaristan’ın, Rusya’yı uluslararası güvenlik bağlamında istikrarsızlaştırıcı bir aktör olarak görmesi, onun dış politika kararlarını büyük bir ölçüde etkilemektedir. Tehdit algıları ve riskler arttıkça, Bulgaristan, savunma harcamalarını artırıp, NATO ve AB çerçevesinde bir güvenlik politikası izlemektedir. Aslında, Rusya agresif dış politika kararlarını ve adımlarını artırarak, Bulgaristan ve birçok Avrupa ülkesini NATO güvenlik şemsiyesine itmektedir. Rusya, siber saldırılar, dezenformasyon, propaganda gibi baskı yöntemlerine başvurduğu sürece, jeopolitik anlamda Bulgaristan ve birçok Balkan ülkesini ‘’Batı Bloğu’na’’ itmektedir ve ‘’Doğu Bloğu’ndan’’ uzaklaştırmaktadır.
Mert ATİK
Kaynakça:
1.Haber Görseli: https://sofiaglobe.com/2025/04/02/bulgarias-cabinet-approves-proposed-acquisition-of-artillery-ammo-for-navy/
2.Haber Görselleri: https://en.wikipedia.org/wiki/Morality,_Unity,_Honour https://tr.wikipedia.org/wiki/GERBhttps://en.wikipedia.org/wiki/We_Continue_the_Change_%E2%80%93_Democratic_Bulgaria
3.Haber Görseli: https://seenews.com/news/five-show-interest-to-build-new-reactors-at-kozloduy-npp-1243460
4.Haber Görseli: https://bnr.bg/en/post/101704972/bulgaria-s-security-agency-dans-admits-to-russian-influence-and-propaganda-in-bulgaria
Bir Yanıt
Tebrik ediyorum güzel araştırmanız için,sorunlar hemen hemen bizim ülkemize de benzer sorunlar gibi olsada,çözümü için atılan adımlar ve çabalar örnek alinmalı 👏