Yazar: Salih ASLANHAN
Editör: İrem KESKİN
Karadağ’ın AB ve NATO Gündemi
Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, Podgoritsa’da Karadağ Başbakanı Milojko Spajic ile bir araya geldi. İkili arasında geçen görüşmede AB entegrasyon sürecinde Karadağ’ın olumlu gidişatından bahsedildi ve AB’nin tam desteği yinelendi. Ayrıca Karadağ’ın AB’nin güvenlik politikaları ile olan uyumunun da bu süreçte önemli bir etken olduğu vurgulandı.
Karadağ’ın AB Büyüme Planı’ndan 26 milyon avro’nun üzerinde bir ön ödeme alacağı da gündemdeki maddelerden biriydi. Ayrıca AB’den 3 yıl içerisinde 383,5 milyon avro’nun Karadağ’a aktarılacağını da Maliye Bakanlığı açıkladı.
Nisan ayında düzenlenen Antalya Diplomasi Forumu’na katılan Karadağ Cumhurbaşkanı Jakov Milatovic, yaptığı açıklamalarda AB yolunda en gelişmiş aday ülke olarak 2028 yılında üyelik hedefini yineledi. Ayrıca zirvede Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşen Milatovic, iki ülke arasındaki işbirliği üzerinde durduklarını belirtti.
Diplomasi Forumu kapsamında Karadağ-Türkiye ilişkileri üzerine konuşulan bir diğer madde de TİKA’nın Karadağ’da yürüttüğü projeler oldu.
Nisan ayının ortalarında İtalya ziyaretinde bulunan Başbakan Milojko Spajic ve İtalya Başbakanı Giorgia Meloni arasındaki görüşmede de AB süreci ele alındı. Başbakan Meloni, Karadağ’ın AB üyeliğine desteğini açıklarken, İtalya Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella ise Karadağ’ı zaten AB’nin bir üyesi olarak gördüklerini belirtti.
Bu seneki NATO Gençlik Zirvesi Karadağ- Budva’da gerçekleşti. Zirvede Cumhurbaşkanı Milatovic, NATO’ya katılımın bölgede istikrarı artırdığını ve silahlı kuvvetlerini NATO standartlarına ulaştırmak için savunma bütçesinin %30’undan fazlasını bu konuya ayırdıklarını açıkladı. _____
Birleşik Arap Emirlikleri’nin Karadağ’a Yatırım Anlaşması
Karadağ Parlamentosundan onay alan Birleşik Arap Emirlikleri ile Ekonomik İşbirliği ve Turizm-Gayrimenkul anlaşması, ülkenin kanunlarına aykırı olduğu gerekçesiyle tekrar değerlendirilmek üzere meclise iade edildi.
Anlaşma büyük bir muhalefetle karşılansa da parlamentodan onay alabilmişti fakat Komşuluk ve Genişlemeden Sorumlu Avrupa Komisyonu Üyesi Marta Kos, Cumhurbaşkanı Milatovic’e bir mektup göndererek yapılacak olan anlaşmada dikkatli olunması gerektiğini, bu anlaşmanın AB kanunlarıyla doğrudan karşı karşıya gelmese de bazı mevzuatlarda çatışma riski taşıdığını vurguladı. Başbakan Milojko tarafından imzalanan ve 30-40 milyar avro değerinde ekonomik etki sağlaması beklenen anlaşma nihai kararı verilmesi amacıyla parlamentoya iade edildi.
Ayrıca bu anlaşmanın Anayasaya aykırılığı, doğaya verebileceği zarar ve şeffaflıktan uzak olması neticesinde yolsuzlukları artırabileceği iddiaları da anlaşmayı şaibeli kılmıştı.
_____
Balkanlarda Sansür
İngiltere temelli The Share Foundation kuruluşunun yayınladığı “Surveillance and Censorship in the Western Balkans (WB6) adlı raporda, Balkanlardan 6 ülkenin (Arnavutluk, Bosna-Hersek, Karadağ, Kosova, Kuzey Makedonya, Sırbistan) gözetim, sansür ve yasal boşlukları incelendi. Bu rapora göre söz konusu ülkelerde bazı durumlarda dijital içeriklerin sansürlenebilmesi, gazeteciler ve insan hakları savunucuları üzerindeki baskı ve hükümetin bazı durumlarda doğrudan medya kuruluşlarını hedef alması gibi uygulamaların arttığı söylendi.
Karadağ özelinde ise, İçişleri Bakanlığı’nın İsrail yapımı yüz tanıma teknolojilerini kullanarak, kamu alanlarında izinsiz gözetim yaptığı ve medya organlarına karşı karalama kampanyası yürüttüğü belirtildi.
Sınır Tanımayan Gazeteciler (Reporters Without Borders) kuruluşunun araştırmalarına göre, Balkanlar’da basın özgürlüğü düşüşte olsa da Arnavutluk, Karadağ ve Sırbistan’ın bu düşüşten etkilenmediği aksine sıralamada Karadağ’ın 40. sıradan 37. sıraya yükseldiği görüldü.
Dünya genelinde basın özgürlüğünün tehdit altında olduğunu vurgulayan rapor, Balkanlar özelinde bu durumun sebebini ise hukuki eksiklikler, siyasi baskılar ve ekonomik zorluklar olarak saptadı.
Nihai Değerlendirme
Karadağ’ın NATO içerisinde kendisine güçlü bir yer edinip NATO stratejileri doğrultusunda emin adımlarla yürümesi ve AB entegrasyonu sürecindeki olumlu gidişatı, Balkanlar’da stratejik önemi artan bir ülke olduğunu göstermektedir. Özellikle savunma bütçesinde yaptığı artış ve NATO-AB standartları çerçevesinde gelişme çabaları, Karadağ’ın Batı-Avrupa güvenlik mimarisi içerisindeki yerini hazırlamaktadır. Göstermiş olduğu hukuki hassasiyet ise ülkenin kurumsallığını yansıtmaktadır. Böylece denilebilir ki, Karadağ Avrupa içerisinde bölgesel düzeyde istikrar sağlayıcı bir aktör konumuna yükselmektedir.
Salih ASLANHAN
Kaynakça
