Uzun zamandır Kripto para borsaları ve benzer ürünler ile ilgili beklenen düzenleme sınırlı bir açıklamayı kapsamakla birlikte geldi. Resmî Gazetenin 16 Nisan 2021 CUMA tarih ve 31456 sayı ile yayımlanan yönetmeliğin en önemli yanı artık işlemlerin tanıma bağlanmasıdır.(1)
‘’kripto varlık, dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıkları ifade eder.’’ Denerek, maddi olmayan bir varlık tanımına gidildi. Maddi olmayan Varlığın genel kabul görmüş şeklide bakacak olursak; Fiziksel varlığı bulunmayan, fakat işletmeye ticari fayda ve ayrıcalık sağlayan varlıklardır. Patent, lisans, işletme hakkı, işletme unvanı, marka, telif hakkı, şerefiye gibi unsurlar bu tanıma girmektedir. Eyer ortada maddi bir dayanağı olmayan bir varlık var ise şüphesiz buna bağlı yâda bunun üzerinde belli bir hakkın ve bu hakkın finansal bir karşılığı da var demektir.
Yönetmeliğin getirdiği kısıtlara bakacak olursak. Ödeme kuruluşlarının tamamı bu işleri yapamayacaklar ve yasaklama kapsamına girdi. Sanırım bu hususun da ciddi bir denetim boşluğu oluştu ve bu denetim boşluğu mevcut şartlarda yasaklanarak giderilmeye çalışıldı.
Kişisel değerlememe göre bu gelişme üzerine çok ciddi finansal ve ticari modelleme yapılabilir.
Diğer taraftan; TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı’nın, 16 Nisan 2021 tarihli ve “Dijital, Sanal ve Kripto Para Sistemleri” başlıklı raporda: ‘Dijital, Sanal ve Kripto Para Sistemleri’ raporunda, “Alışık olduğumuz altın ve nakit paralarla karşılaştırıldığı zaman sanal kripto-para olan Bitcoin oldukça yenidir. Getirdiği teknolojiler umut verici ve gelişmeye açıktır” ifadeleri yer alırken, ‘’ “Bitcoin ve alt coin’lerin alternatif para birimine karşılık gelmesi ve herhangi bir otoriteye bağlı olmaması, kara para aklanması ve yasadışı işlemlerde kullanılması gibi eleştirileri beraberinde getirse de mevcut koşullarda dijital para olgusunun varlığı bir tarihsel birikimin başarı aşaması olarak görülmekte ve bu aşamaya ayak uydurmak için çalışmalar ve düzenlemeler yapıldığı bilinmektedir.” Denilmektedir.(3)
(ilginçtir. raporun tarihi MB nın yönetmelik tarihi ile aynı ama söylenenler birbirinden çok farklı)
Sektörel gelişme ne oldu? Bu sorunun cevabını vermek için çok derin bir gözleme gerek yok. Kripto para borsaları televizyonda daha çok reklam vererek kendilerini biz buradayız dercesine reklam kampanyalarını artırdılar. Bir takım verilere göre Türkiye’ de özellikle bitcoin borsalarında günlük işlem hacminin 1 Milyar USD ye ulaştığı söyleniyor.(2)
Dünyada ise bu rakamın 460 Milyar USD olduğu elde edilen veriler arasında. Türkiye’ nin Kripto işlemleri ödeme aracı olmaktan çıkarması diğer ülkelerde nasıl bir yansıma bulacak, bunu yaşayarak göreceğiz.
Bir diğer önemli konu ise Türkiye’ de yerel bir mahkeme de görülen dava da (dava tarihi 19.04.2021) Kripto işlemlere konu varlığın ‘’ emtia veya menkul kıymet’’ olarak değerlendirileceği ve hacze tabi olacağına hükmetmiştir.
Bir parasal varlığın A noktasından B noktasına gitmesini ne kadar önlersek önleyelim, bu paranın kaynağı eyer finansal sitemin tehlikeli saydığı unsurlar barındırıyor ise getirilecek yasaklamalar sadece sivrisinekleri yok etmeye yarayacaktır. Asıl önemli olan yasaklama nedenlerini tespit edip esasa uygun önlem almak.
Değerlendirme: Dünya Derin öğrenme sistemleri, algoritmalar ve blok zincir teknolojileri ile farklı bir yere oğru evrilirken, diğer sektörlerin bu gelişimin içinde olmaması düşünülemez. Türkiye yasaklayarak önlem almak yerine daha bilimsel yöntemler ile değişimi analiz edip; kendisine, kurulan yeni dünya da yerini sağlam bir şekilde alması keyfiyet değil, gerekliliktir.
Saygımla
Mert ÜNSAL
