26 Eylül tarihinde kutlanan Türkçe Dil Bayramı, 1932 yılında Atatürk’ün öncülüğünde toplanan I. Türk Dili Kurultayı’nın açılış günüdür[1]. Kurultayın amacı, Türkçeyi yabancı dillerin etkisinden arındırmak, zenginliğini ortaya koymak ve halkın anlayabileceği sade bir dil oluşturmak olmuştur.
Ulu önderimiz Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK, Türkçeyi, Türk kültür ve medeniyetinin en önemli ögesi olarak görmüş; ulusal kimliğin oluşmasında dilin yadsınamaz rolünü her zaman vurgulamıştır. Türk dilinin değerine yaraşır yüksekliğe erişmesi ve dünya dilleri arasında hak ettiği yeri bulması için yapılacak çalışmaları yürütmek üzere de 12 Temmuz 1932’de Türk Dili Tetkik Cemiyetini kurdurmuştur.[2]
26 Eylül 1932’de ise Dolmabahçe Sarayı’nda, Türkçenin zenginliğinin araştırılması ve ortaya çıkarılması için ATATÜRK’ün katılımlarıyla Birinci Türk Dili Kurultayı toplanmıştır. Kurultayın toplandığı ilk gün olan 26 Eylül’ün her yıl “Dil Bayramı” adıyla kutlanması teklif edilmiş; bu teklif oy birliği ile kabul edilmiştir. O günden bu yana “26 Eylül” günü, ülkemizde “Dil Bayramı” olarak kutlanmaktadır.[3]
Cumhuriyet’in ‘yeni bir insan, yeni bir yurttaş ve yeni bir ulus’ inşa ülküsünde başat bir role sahip dil, toplumsallığın temel bileşeni ve insanları bir topluma eklemleyen kolektif kimlik aracı olarak değerlendirilmektedir.[4]
Uygulanan dil politikalarının, Tanzimat Dönemi’nden süregelen politikaların devamı olduğunu iddia etmek hatalı olmayacaktır. Tanzimat getirilerinin bir sonucu olarak açılmaya başlanan modern okullar bir yandan İmparatorluğun farklı bölgelerinden gelen öğrencilerin konuşma dillerindeki farklılıkların giderilmesini diğer yandan da herkesi kapsayacak konuşma ve görece sade bir yazı dilinin inşasını amaçlamakta[5]
🔹 Önemi:
- Türkçenin bilim, edebiyat ve sanat dili olarak geliştirilmesi.
- Ulusal kimliğin en önemli unsurlarından biri olan dilin korunması.
- Dil bilincini yaygınlaştırmak ve gelecek nesillere aktarmaktır.
Dil, bir milletin kimliğinin, tarihinin ve geleceğinin aynasıdır. Türkçemiz, binlerce yıllık geçmişiyle dünyanın en köklü dillerinden biridir. Onu korumak, geliştirmek ve gelecek nesillere aktarmak hepimizin görevidir.
Unutmayalım ki “dilini kaybeden bir millet, kimliğini de kaybeder”. Bu yüzden Türkçemize sahip çıkmalı, yabancı kelimeler yerine kendi öz sözcüklerimizi kullanmaya özen göstermeliyiz.
Türkçe bizim ses bayrağımızdır. Onu yükseltmek, yüceltmek, yaşatmak hepimizin sorumluluğudur. Türkçe Dil Bayramı’nı kutluyor, Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK ve arkadaşlarını saygıyla selamlıyorum.
Süheyl ÇOBANOĞLU
RUBASAM Başkanı
[1] Ayrıca; 13 Mayıs 1277’de Karamanoğlu Mehmet Bey’in yayımladığı ferman ile Türkçe resmî dil olarak ilan edilmiştir. Bu ferman, Türkçenin ilk kez devlet dili ilan edilmesi bakımından bir ilk; Anadolu’da Türk dilinin gelişimi için mühim bir eşiktir.
[2] https://tdk.gov.tr/icerik/duyurular/26-eylul-dil-bayraminin-92-yili-kutlu-olsun/ Prof.Dr.Osman MERT, Türk Dil Kurumu Başkanı
[3] https://tdk.gov.tr/icerik/duyurular/26-eylul-dil-bayraminin-92-yili-kutlu-olsun/ Prof.Dr.Osman MERT, Türk Dil Kurumu Başkanı
[4] Mehmet KENDİRCİ, CUMHURİYET’İN YÜZ YILI VE 26 EYLÜL TÜRK DİL BAYRAMI, 2023, Cilt: 47 Sayı: 5, 175 – 210, 30.11.2023 https://dergipark.org.tr/tr/pub/mulkiye/issue/81137/1319353
[5] Kendirci M (2023). Cumhuriyet’in Yüzyılı ve 26 Eylül Türk Dil Bayramı. Mülkiye Dergisi, 47(5), 175-210 (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3230396)
