2016’da kazanmış olduğu seçim zaferiyle ABD başkanı olup, yaptıkları ve yapacaklarıyla kendini dünya siyasi tarihine adını yazdıran Donald Trump, 5 Kasım 2024 tarihinde gerçekleştirilen başkanlık seçimlerini ikinci kez kazanmış oldu. 2020’de kaybedilen seçimin ardından, seçim sonuçlarını kabul etmediğini ve kendisine darbe düzenlendiğini söyleyerek Amerikan halkını Beyaz Saray’a çağıran Trump, bir ceza davasında yargılanan ilk ABD başkanı olarak tarihe geçmiştir.
Trump yargılanmış olduğu davalardan para cezalarıyla kurtulması, onun başkanlık adaylığını sekteye uğratmadı ve 15 Kasım 2022’de resmi adaylık başvurusunda bulunmuş oldu. Cumhuriyetçi Parti içerisindeki ön seçimde diğer adayların seçimden çekilmesinin ardından 12 Mart 2024’te resmen başkan adayı oldu. Trump bu kez başkan yardımcısı olarak Mike Pence’yi değil, J. D. Vance’yi başkan yardımcısı adayı olacağını açıkladı.
5 Kasım 2024 tarihine gelindiğinde ise Amerikan halkı sandık başındaydı. Seçmen davranışı doğrultusunda en önemli etkenler olarak Biden yönetiminin yaratmış olduğu ekonomik dalgalanmalar, Trump’un daha sıkı bir göç politika izleyecek olması oldu. Ayrıca bu seçimde Trump, popüler kültür ögelerini daha sık kullanarak (örneğin McDonalds’ta çalışması) halkın her demografik yapısındakilere ulaşmaya çalıştı. Trump bu yolda en büyük politik değişikliği ise kabinesine dahil ettiği Elon Musk oldu. Trump ile benzer siyasi görüşlere sahip olan Musk, sosyal medya platformu Twitter’ı satın aldı ve ismini “X” olarak değiştirdi. Musk’un bu hamlesi, Trump’un (eski adıyla) Twitter’da yasaklı olması gerekçesiyle oldukça önem teşkil ediyordu. X’in yönetim değişikliğinin ardından Trump’un yasağı kaldırılmış oldu ve Trump bu platform üzerinden siyasetini sürdürmeyi devam etti. Seçim sürecinde bir diğer önemli etken ise Biden’ın yeniden aday olup, adaylıktan çekilme süreciydi. Başkanlık yaptığı süre zarfında birçok sağlıksız görüntü çizmesi, kamera karşısında yapmış olduğu birtakım garip hareketler, Amerikan kamuoyunda, ilerleyen yaşının da etkisiyle, başkanlık yapamayacak noktada olduğu düşüncesi günden güne güç kazanıyordu. Ancak Biden Mart 2024’te yeniden başkan adaylığı için başvuruda bulundu. Fakat Haziran ayında Trump ile gerçekleştirilen münazara programında sağlığının ve performansının yetersiz bulunması ve Temmuz ayında Covid-19 teşhisinin ardından 21 Temmuz 2024’te başkanlık adaylığından çekildiğini açıkladı. Biden bu süreçte başkan yardımcılığı görevini yürüten Kamala Harris’i destekledi. Harris de kısa süre içerisinde resmi başkan adaylık başvurusunda bulundu ve 19 Ağustos’ta resmi olarak Demokrat Parti’nin başkan adayı oldu.
Demokrat Parti adayları (hem Biden hem de Kamala), gerçekleştirilen seçim anketlerinde Trump karşısında çoğunlukla önde olarak gösterilmelerine rağmen seçim sonuçları Demokratlar adına tam bir hüsran oldu. Demokratların seçim için en büyük güvencesi olan “Swing state” olarak adlandırılan ve her seçim başka bir adaya oy verme potansiyeli olup, sonucu belirleyen eyaletlerin kaybedilmesi, seçim mağlubiyetinin en önemli etkenlerinden biri oldu. (2020 seçimlerinde “swing state” olarak adlandırılan eyaletlerin 10’undan 7’sini Biden kazanmıştır ancak 2024 seçimlerinde Harris sadece 4 eyaleti kazanabilmiştir.) Demokratlar için bir diğer hayal kırıklığı ise, alınan oy sayısında Cumhuriyetçi Parti’nin gerisine düşülmesi olmuştur. Zira kaybedilen 2016 seçimlerinde Trump, başkanlık seçimini kazanacak kadar delegeye ulaşmasına karşılık alınan toplam oy sayısında Clinton daha çok oy alan taraf olmuştur.
Dış Politika
Trump’ın ülkesini her zaman her konuda üstte tutmaya çalışması, özellikle, müttefiklerine karşı politikalarında, komşu ülkeleri olan Kanada ve Meksika’nın dışında, NATO ve AB üyesi ülkelerle olan ilişkilerinde de görülmektedir. Bu doğrultuda uygulamış olduğu ekonomik tehditler üzerinden ticaret savaşları ve dengeyi oldukça aşan taleplerde bulunduğu mücadeleci diplomasiyle birlikte görmekteyiz.
21 Ocak 2025 tarihinde ABD başkanı olarak ikinci kez yemin eden Trump, ilk olarak TikTok isimli sosyal medya platformunun yasaklanmasını 75 gün erteledi. Trump’un Çin karşıtı politikaları doğrultusunda Çin’in TikTok üzerinden istihbarat topladığını öne sunan Trump, ulusal güvenliği korumaya yönelik uygun bir politika belirlenene kadar TikTok’un açık kalacağını açıkladı.
Trump’un kendisine düşman belirlediği Çin’e karşılık yaptırımları sadece onun üzerinden değil, kendi ülkesinin ekonomisi geliştirmek adına göreve geldikten sonra yaptığı ilk işlerden biri olarak ABD’nin dış yardımlarının 90 gün boyunca durdurulacağını açıklamak oldu. Trump’ın hamlesi, ABD’nin Kanada ve Meksika gibi komşu ülkelerle hem de NATO ile AB gibi uluslararası oluşumlar ile iplerin gerilmesini başlatan ilk hamle oldu.
Vergi arttırımları ve ekonomik ambargo tehditleri Trump’ın ilk başkanlık döneminde sıkça uyguladığı bir politikaydı. Ancak Trump bu seçimin ardından bir politik söylem değişikliğine gitti. Panama Kanalı’nın ABD’nin desteği ile inşa edildiğini söyleyerek, Panama hükümetinden kanalın ABD’ye devredilmesini istedi. Trump’ın bu istekleri elbette Panama ile sonlanmadı, ülkesinin güneyinde bulunan ve en büyük kıta sahanlığının Meksika’ya ait olduğu Meksika Körfezi’nin isminin değiştirilip Amerikan Körfezi yapılması gerektiğini söyledi. Meksika üzerindeki gerginlik sadece bu konu üzerinde kalmadı. Meksika üzerinden ülkeye giriş yapan göçmenleri engellemek adına sınıra binlerce asker gönderebileceğini de söyledi. Ayrıca savaş helikopterleri ile bölgede göçmenlerin takip edileceği de iddia edildi.
Göçmenler konusunda Trump’ın sıkıntılı olduğu bir diğer ülke ise Kolombiya’ydı. ABD’de bulunan çok sayıdaki Kolombiya’lı göçmenlerin geri alınmasını kabul etmeyeceğini açıklayan Kolombiya hükümetine karşılık olarak Trump, ABD’ye gelen tüm Kolombiya mallarına %25 gümrük vergisi uygulanacağını, vize ve seyahat konularında çeşitli iptal ve yasakların uygulanacağının açıklanmasının ardından Kolombiya hükümeti geri adım atmak zorunda kaldı.
ABD’de başkanlık seçimininden kısa bir sonra Esad rejimin devrilmesi ve HTŞ’nin Suriye’de geçici bir iktidar kurmasının ardından yaşanan gelişmeler ve bölge coğrafyası hakkında Trump’ın açıklamaları ve yapacakları merak konusu idi. Suriye’de bulunan ABD askerlerini Türkiye’nin politikalarına göre çekip çekmeyeceğini açıklayan Trump, Esad rejiminin devrilmesi hakkında Erdoğan’ı tebrik etti. Trump’ın bölgedeki bir diğer önemli konu olan İsrail’in Filistin’i işgali hakkında çarpıcı bir şekilde ABD’nin Gazze şeridini devralacağını açıkladı.
Trump’ın bu zaman doğrultusunda yapmış olduğu bir diğer ifade ise Kanada’dan ABD’nin 51. eyaleti olarak bahsetmek oldu. “Kanada’nın 51. eyalet olmasının çok daha iyi olacağını düşünüyorum çünkü Kanada ile yılda 200 milyar dolar kaybediyoruz. Ve ben bunun olmasına izin vermeyeceğim. Neden Kanada’ya sübvansiyon olarak yılda 200 milyar dolar ödüyoruz?” diyen Trump’a karşılık Kanada’nın o dönem ki başkanı olan Trudeau’dan kesin bir şekilde karşılık verildi: “Kanada asla ABD’nin 51’inci eyaleti olmayacak.” İki komşu ülke arasındaki vergi savaşlarında son durumda Trump, çelik ve alimünyum ithalatındaki vergiyi iki katına çıkartırken, Kanada da ABD’den ithal edilen ürünlere %25 ek gümrük vergisi getirdiğini açıkladı.
ABD başkanı Trump’ın gözünü diktiği bir diğer toprak parçası, Danimarka’ya bağlı dünyanın en büyük adası olan Grönland oldu. İlk kez 2019 yılında iken adayı satın almayı düşündüğünü açıklayan Trump, 2025’te yeniden başkanlık koltuğuna oturduğunda bir kez daha Grönland’ın ABD topraklarına dahil edilmesi gerektiğini yineledi. Trump’ın adanın sahip olduğu doğalgaz ve minarel yataklarının ABD’nin ulusal bütünlüğünü korumak için kullanacağını açıklamasına hem Grönland hem de Danimarkalı yetkililer karşı çıktı. Yaşanan bu gerilimlerin ABD ve AB arasında ekonomik ilişkileri ve Avrupa için Rusya tehditi üzerinden NATO bağlarını zedeleyecek şekilde olduğu iddia edildi.
Son olarak tüm dünya kamuoyunda ses getiren, Trump’ın ve dış politikalarının tartışıldığı olay ise 28 Şubat’ta Beyaz Saray’da Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski ile toplantısı oldu. Toplantının ana konusu Ukrayna topraklarında bulunan madenlerin işlenmesi ve Rusya-Ukrayna savaşıydı. Rusya’nın işgali hakkında o zaman görevde olsaydım savaş hiç başlamazdı diyen Trump, Zelenski’ye ülkesinin başının dertte olduğunu ve ABD’nin destekleri olmasaydı iki hafta içerisinde savaşın bitip, yenileceklerini söyledi. Ayrıca Zelenski’nin, ABD-Rusya görüşmelerinde hiçbir talebi kabul etmeme isteğine ise Trump yapılanın ABD’ye saygısızlık olduğunu dile getirdi. Ayrıca başkan yardımcısı J. D. Vance’nin Zelenski’ye yönelttiği “Neden hiç ABD’ye teşekkür etmedin?” ve “Neden takım elbise giymiyorsun?” soruları siyasi kamuoyu tarafından oldukça gülünç bulundu. Trump’ın Zelenski’ye yönelik söylemi ise onu “Üçüncü Dünya Savaşı kumarı oynamakla” suçlamak oldu. Oldukça gergin ve garip bir atmosfer içerisinde geçen bu konuşmaların ardından ortak bir şekilde düzenleneceği açıklanan basın açıklaması iptal edildi ve maden anlaşması imzalanmadan rafa kaldırılmış oldu.
Trump’ın henüz birkaç aylık başkan iken izlediği ve ülkesinin yanı sıra tüm dünyayı bu denli ilgilendiren dış politikaların şiddetinin ve yönünün nasıl olacağı bir merak konusu. Biden’ı, Çin’e karşı geri kalmak ile suçlayarak agresif iktisadi politik izlemesi, AB ve Rusya gerginliği üzerinde AB’yi desteklemek yerine tarafsız bir politika izlemesi ise tarihsel süreçte ABD’nin rolüne aykırı bir politika izlediğini söyleyebiliriz.
KAYNAKÇA:
https://www.bbc.com/turkce/articles/c72qxelz4vxo
https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61224068
https://apnews.com/article/biden-covid-las-vegas-ff29bb071f18b993d20dedccbe2c8fbf
https://www.bbc.com/turkce/articles/c98376019l5o
https://www.bloomberght.com/trump-in-ilk-gununde-imza-attigi-tum-kararlar-3739696
https://www.bbc.com/turkce/articles/c20p65q117xo
