Bu çalışma, 11 Ekim 2021 ile başlayan haftanın makroekonomik analizini yapmak ve Türkiye’yi ilgilendiren bazı politik ve ekonomik verileri değerlendirerek öngörülerde bulunmak amacı ile hazırlanmıştır.
Geçen Haftaya Bakış: Ekim ayının ilk işlem haftasında genel anlamda küresel piyasalarda yüksek enflasyon ve tedarik sorunları endişeleri devam etti. Bunun yanı sıra ABD ve Çin arasındaki gerilim de tekrar artmaya başladı. ABD kanadından ‘Çin’in 1. faz ticaret anlaşmasındaki yükümlülüklerini yerine getiremediğine dair endişeler var’ açıklaması yapıldı.
Öte yandan Çin’in gayrimenkul devi Evengrande’in borsadaki tahtası işleme kapatıldı. Bunun ardından yine Çin’li gayrimenkul şirketi Fantasia’nın 206 Milyon Dolar büyüklüğündeki tahvilin geri ödemesini yapamaması ve temerrüt riski ile muhtemel bir gayrimenkul krizinin olabilme ihtimali piyasaları yeniden tedirgin etmeye başladı.
Özellikle geçtiğimiz haftanın başında enerji krizi ve ham madde maliyetlerindeki artış eğilimi ile yüksek enflasyonun beklentilerden uzun süreceği endişeleri piyasaları baskılamaya devam etti. Ancak hafta ortasında Rusya Devlet Başkanı Putin’in enerji fiyatlarındaki artışı frenleyen açıklamalarıyla birlikte piyasalar nefes aldı. Putin, Avrupa’ya rekor hacimle doğal gaz sağlayabileceklerini söyledi. Bu söylemin piyasalara etkisi pozitif oldu.
ABD Başkanı Joe Biden, partisine mensup etkili bir senatörün usulsüzlük temalı eleştirilerine hedef olan FED Başkanı Powell’a güvendiğini söyledi.
ABD Eski Başkanı Trump, Forbes dergisi tarafından açıklanan ABD’nin En Zengin 400 Kişisi listesine 25 yıl sonra ilk kez giremedi.
Piyasalar tarafından haftanın en önemli verisi olarak beklenen ABD’nin işsizlik verileri yayınlandı.
Euro Bölgesi Maliye Bakanları Eurogroup toplantısında bir araya geldi.
Euro bölgesinin tamamını kapsayan Brexit Uyum Fonu kurulma işlemleri tamamlandı.
AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Borrell, Suudi Arabistan ile iş birliği anlaşması imzalandığını duyurdu.
İngiltere Başbakanı Johnson, ülkede nakliye sektörünün içinde bulunduğu durumu aylardır bildiğini itiraf ederek, tedarik zinciri sorunlarının Noel’e kadar devam edebileceğini söyledi.
Avusturya’da “rüşvet, yolsuzluk ve güveni kötüye kullanma” suçlamasıyla hakkında soruşturma başlatılan Başbakan Kurz görevinden istifa etti. Kurz, başbakanlık görevine, hâlihazırdaki Dışişleri Bakanı Schallenberg’i önerdi. Kendisinin ise parti genel başkanı ve parti meclis grubu başkanı olarak mecliste mücadelesini sürdüreceğini belirtti.
Japonya’da Fumio Kişida yeni başbakan olarak seçildi. Tecrübeli bir siyasetçi olan 1957 doğumlu Kişida, daha önce Dışişleri ve Devlet Bakanlıkları görevlerinde bulunmuştur.
El Salvador Devlet Başkanı Bukele, ülkenin jeotermal enerji kullanarak Bitcoin madenciliğine başladığını duyurdu.
Öte yandan, Azerbaycan ile İran gerilimi artarken, Ermenistan ile İran arasındaki yakınlaşma da dikkat çekiyor.
İnterpol, Suriye ile ilişkileri normalleştiriyor.
Türkiye’nin Paris İklim Anlaşmasına taraf olması için hazırlanan kanun teklifi tüm partilerin oyları ile TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi.
Polonya Merkez Bankası politika faizini %0,10’dan %0,50’ye yükseltti.
Yeni Zelanda Merkez Bankası 7 yıl sonra faiz artırdı ve sıkılaşma sinyali verdi.
Dolar Endeksinin 94,00 seviyesinin üstünde kalması ve ABD 10 yıllık tahvil faizlerinin %1,60 seviyesine yükselmesi, gelişmekte olan ülke para birimlerini baskılarken, iki hafta önce TCMB’den gelen 100 baz puan faiz indirimi sonrasında Türk Lirasının bu baskıdan daha çok etkilendiği görülüyor.
Geçen hafta 8,85 – 8,90 seviyesinde dengelenen Dolar / TL, ABD’den gelen Dolar lehine haber akışlarıyla 8,97’yi test etti ve tüm zamanların rekor seviyesine ulaştı. Bununla birlikte, TCMB Başkanı Kavcıoğlu’nun manşet enflasyonu ikinci plana atmadıklarını açıklaması iç piyasalar nezdinde pozitif algılandı ve BİST100 endeksini destekledi.
Ülkemizde Eylül ayına ait enflasyon verisi açıklandı.
Geçen haftaya 21,15 seviyesinden başlayan VIX (Korku Endeksi) yeninden aşağı yönlü bir hareketle kritik eşik olan 20 seviyesinin altına indi ve haftayı 18,77’den kapattı.
Önceki haftayı 8,86 seviyesinden kapatan Dolar /TL kuru hafta içinde yükseliş hareket izleyerek haftayı 8,96 ile tamamladı.
Önceki haftayı 10,28 TL’den tamamlayan Euro/TL kuru da geçen hafta yukarı yönlü bir hareket izleyerek 10,38 TL seviyesinden haftayı tamamladı.
Geçen hafta başında 420 seviyesinde olan Türkiye’nin risk primi (CDS) ise yine yukarı yönlü bir seyir izleyerek haftayı 434 seviyesinden tamamladı.
Azerbaycan- İran Gerilimi Artıyor: Geçen haftalarda İran’ın Azerbaycan sınırında askeri tatbikat gerçekleştirmesinin ardından yeni bir gelişme yaşandı. İran kendi hava sahasını Azerbaycan’dan askeri malzeme taşıyan kargo uçaklarına kapattı. Azerbaycan da Bakü’deki Ayetullah Hunmeyni Camii ve Temsilcilik ofisini Covid-19 virüsü nedeniyle kapattı.
Ermenistan ile İran Gittikçe Yakınlaşıyor: Ermenistan Savunma Bakanlığı geçen hafta, bir paylaşımda bulunarak “Ermenistan Savunma Bakanı Karapetyan’ın İran Olağanüstü ve Tam Yetkili Büyükelçisini kabul ettiğini” açıkladı. Görüşmeye İran büyükelçiliği’nin askeri ataşesinin de katıldığı ve anılan görüşmede Ermeni Bakanın İran’ın bölgesel güvenliği sağlamadaki rolünü vurguladığı ayrıca Ermenistan-İran işbirliğinin derinleştirilmesinin konuşulduğu belirtildi.
İnterpol Suriye ile İlişkileri Normalleştiriyor: Interpol’ün basın ofisinden yapılan açıklamada, Suriye’deki Esed rejimine teşkilatın küresel iletişim ağına erişim izni verildiği belirtildi. Böylece iletişim kanalı ve veri tabanına erişim izni, Esed yönetimine Suriye’deki iç savaştan bu yana dünyanın dört bir yanına dağılan siyasi muhalif ve mültecileri izleme ve haklarında “kırmızı bülten” çıkarma imkanı sağlayabilecek.
Değerlendirme : Interpol böyle bir karar alan ilk büyük uluslararası organdır. Bu vesile ile Suriye’deki Esed rejimine uluslararası arenada yeniden meşruiyet kazandırmış olmaktadır. Bunun yanı sıra, Interpol’ün almış olduğu bu kararın, Suriye rejiminin yurt içi ve yurt dışındaki muhaliflere karşı elini güçlendirdiği aşikardır.
Böylelikle küresel anlamda güvenlik örgütlerinin çatı örgütü konumundaki İnterpol’ün oldukça kritik bir zamanlama ile Esed rejimine adeta bir hayat şansı sunmakta olduğu değerlendirilmektedir.
Haftanın En Önemli Verisi: ABD’de İşsizlik Rakamları Açıklandı
ABD Çalışma Bakanlığı verilerine göre, Ülkede tarım harici sektörlerde istihdam, Eylül’de 194 bin kişi arttı. Piyasa beklentilerinin çok altında kalan tarım dışı istihdam verisinin, söz konusu dönemde 500 bin kişi artması öngörülüyordu.
ABD’de işsizlik oranı ise eylülde 0,4 puan azalarak yüzde 4,8’e geriledi. Bu dönemde beklenenden fazla düşüş gösteren ve Mart 2020’den bu yana en düşük seviyeye gerileyen işsizlik oranının yüzde 5,1 seviyesinde gerçekleşmesi öngörülüyordu. İşsizlik oranı Ağustos’ta yüzde 5,2 olmuştu.
ABD’de işsizlik oranı Covid-19 salgınının etkisiyle Nisan 2020’de yüzde 4,4’ten yüzde 14,7’ye yükselerek tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmıştı.
Brexit Uyum Fonu Kuruldu: Euro bölgesinin tamamını kapsayan Brexit Uyum Fonu’nun kurulmasına ilişkin düzenleme AB Resmi Gazetesinde yayımlandı. Böylece, İngiltere’nin AB üyeliğinden ayrılmasının ekonomik sonuçları ile mücadele amacıyla 5 Milyar Euro tutarında bir fon kurulmuş oldu. Bahse konu Fon, Brexit’in AB ülkelerindeki ekonomik, sosyal ve bölgesel etkileriyle mücadeleye katkı sağlamak için kullanılacak.
Küresel Gıda Fiyatları 10 Yılın Zirvesinde: Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nden (FAO), yapılan açıklamaya göre, gıda ürünlerinin uluslararası fiyatlarındaki aylık değişiklikleri izleyen FAO Gıda Fiyat Endeksi, Eylül’de Ağustos ayına kıyasla yüzde 1,2 artış göstererek ortalama 130 puan oldu. Artış oranı geçen yılın Eylül ayına göre ise yüzde 32,8 olarak gerçekleşti. Endeks, söz konusu değerle Eylül 2011’den bu zamana kadarki en yüksek seviyesine ulaştı. Küresel gıda fiyatlarının buğday ve bitkisel yağlar kaynaklı olmak üzere iki aydır artış göstermesi dikkati çekti.
OPEC + Toplantısından Bu Kez Anlaşma Çıktı: Geçen hafta OPEC + toplantısı da gerçekleşti ve piyasalarda beklenenin aksine toplantı anlaşma ile sonuçlandı. OPEC+, petrol üretimini Kasım’da daha önce yapılan planlamaya sadık kalarak 400.000 varil artırma kararı aldı. Toplantı sonrasında Brent petrol 80 Doların üstüne çıktı. En son 2014 yılında bu seviyeleri gören Brent petrol, art arda yedinci haftayı da kazançla kapatarak aşının bulunduğu 2020 Kasım-Aralık ayından bu yana en uzun haftalık yükseliş serisini gerçekleştirmiş oldu.
Ülkemizde Enflasyon Verisi Açıklandı: TÜİK tarafından açıklandı. Eylül ayında TÜFE %1,25 – piyasa beklentisi %1,18- artış gösterirken, yıllık bazda TÜFE Ağustos ayındaki %19,25’lik seviyesinden Eylül ayında %19,58’e yükseldi. ÜFE ise aylık bazda %1,55 artış gösterirken, yıllık artış bir önceki aydaki %45,52 seviyesinden Eylül ayında %43,96’ya gerilemiş oldu.
TÜFE tarafında eğitim %5,15, ev eşyası %3,33, lokanta ve oteller %2,22 ile en çok artış gösteren sektör grupları olurken, düşüş gösteren sektör grubu %-0,16 ile giyim ve ayakkabı oldu.
Değerlendirme: Enflasyon oranı istikrarlı bir şekilde artmaya devam ettiği görülmektedir. TCMB’nin beklentisi, enflasyondaki bu artışın geçici olduğu yönündedir. Fakat bu şekildeki seyirin, önce ekonomide durgunluğa ve yine yükselmeyi sürdürürse de enerji fiyatlarındaki artışla beraber bir stagflasyona sebebiyet vermesinden endişe edilmektedir. Böyle bir durum, Türkiye’yi hem içeride hem de dışarıda oldukça güç duruma düşürebilecektir.
Dünya Bankası, Türkiye İçin Büyüme Tahminini Yükseltti: Dünya Bankası, Avrupa ve Orta Asya (ECA) Bölgesi’ne yönelik hazırladığı Ekonomik Güncelleme Raporu’nun son sayısını yayımladı. Buna göre, bölge ekonomisine ilişkin büyüme beklentisi 2021 için 1,6 puan artırılarak yüzde 5,5’e yükseltilirken, 2022 için 0,5 puan azaltılarak yüzde 3,4’e çekildi.
Banka, raporun Haziran ayı sayısında Türkiye için yüzde 5 olarak duyurduğu 2021 yılı büyüme beklentisini de yüzde 8,5’e yükseltti. Türkiye ekonomisine yönelik büyüme beklentisi 2022 için yüzde 4,5’ten yüzde 3’e, 2023 için yüzde 4,5’ten yüzde 4’e revize edildi.
Döviz ve Yabancı Yatırımcıların Geçen Hafta Türkiye Piyasalarındaki İşlemleri:
TCMB tarafından haftalık olarak yayınlanan verilere göre, 1 Ekim’de Merkez Bankası brüt döviz rezervleri, 364 Milyon Dolar artışla 83 Milyar 204 Milyon Dolara yükseldi. Brüt döviz rezervleri, 24 Eylül’de 82 Milyar 840 Milyon Dolar seviyesindeydi.
Söz konusu dönemde altın rezervleri, 688 Milyon Dolar azalarak 39 Milyar 205 Milyon Dolardan 38 Milyar 517 Milyon Dolara geriledi.
Böylece Merkez Bankası’nın toplam rezervleri, 1 Ekim haftasında bir önceki haftaya kıyasla 324 Milyon Dolar azalarak 122 Milyar 44 Milyon Dolardan 121 Milyar 720 Milyon Dolara indi.
24 Eylül – 1 Ekim haftasında yurt dışı yerleşik yatırımcılar, reel olarak 93 Milyon Dolar hisse senedi satışı, 201 Milyon Dolar Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) ve 1 Milyon Dolar Özel Sektör Tahvili (ÖST) satışı yaptılar.
Yılbaşından beri yurt dışı yerleşikler toplam 1.307 Milyon Dolarlık hisse senedi satışı, 1,632 Milyon Dolarlık DİBS alımı ve 68.5 Milyon Dolarlık ÖST alımı yaptı. Yurt dışı yerleşikler böylelikle 2021 yılında toplam 393 Milyon Dolarlık menkul kıymet alımı gerçekleştirmiş oldu.
Son 1 yıllık süre zarfında yurt dışı yerleşikler 7 Milyon Dolarlık hisse senedi satışı, 2,353 Milyon Dolarlık DİBS ve 33 Milyon Dolar tutarında ÖST alımı gerçekleştirirken menkul kıymet piyasasına 2.379 Milyon Dolar yabancı girişi oldu.
Hisse senedi piyasasında yabancıların payı 1 Ekim itibariyle %41,9 olurken önceki haftada bu oran %42,3 seviyesindeydi. 2020 yılı kapanışında %49,0 olan yabancı payı 1 sene öncesinde ise %45,4 idi.
Bunun yanı sıra, bu hafta ülkemizi ilgilendiren önemli ekonomik paritelerin izleyecekleri yön şu şekilde tahmin edilmektedir:
Dolar Endeksi (DXY): Geçtiğimiz haftayı beklentilerimiz çerçevesinde yukarı yönlü bir hareket izleyerek 94,06 seviyesinden tamamlamıştır. Bu seviye haftalık pivot seviyesidir. Önümüzdeki hafta bu seviye üzerinde kaldıkça ilk etapta 94,26 ve burayı da aşması halinde 94,45 seviyelerine gidebilir.
Aşağı yönlü bir hareket izlemesi halinde ise 94,06 altında ilk etapta 93,69 buranında kırılması halinde 93,39’a kadar gerilemesi söz konusu olabilir.
EUR/USD: DXY ile ters yönlü hareket eden parite, geçen hafta da beklentilerimiz paralelinde yine aşağı yönlü bir hareket izlemiş ve 1,1577 seviyesinden haftalık kapanış yapmıştır. Önümüzdeki hafta da öncelikle haftalık pivot seviyesi olan 1,1581 üzerine çıkmadıkça ilk etapta 1,1522 ve burayı da kırması ile 1,1471 seviyelerine doğru gerilemesi teknik açıdan mümkün görülmektedir.
Yukarı yönlü hareket izlemesi halinde ise 1,1581 üzerinde 1,1645’e kadar gidebilmesi söz konusu olabilir.
Brent: Brent Petrol de beklentilerimiz çerçevesinde yine yukarı yönlü bir seyir izlemiş ve 82,39 ile haftalık kapanış gerçekleştirmiştir. Teknik açıdan indikatörlerinde “Aşırı Alım” sinyalleri görülmekle birlikte yukarı yönlü ivmelenme isteği halen sürmektedir. Önümüzdeki hafta ilk etapta 80,45 seviyesinin altına düşmedikçe 86,58 direncine gitmesi mümkün olabilir.
Aşağı yönlü bir hareket izlemesi durumunda ise 80,45 seviyesi altında ilk etapta 79,12 ve burayı da kırarsa 76,52 Dolar seviyesindeki destek noktasına kadar çekilmesi söz konusu olabilir.
Ons Altın: Geçtiğimiz hafta yatay bir seyir gerçekleştirmiş ve 1756 seviyesinden haftalık kapanış yapmıştır. Önümüzdeki hafta haftalık pivot seviyesi olan 1760 Doların üzerinde günlük kapanışlar gelmedikçe yeniden aşağı yönlü harekete devam etmesi olasıdır. Bu durumda Ons Altının 1740-1725 bölgesine geri çekilerek bu seviyeleri dip yapması beklenebilir.
Yukarı yönlü bir hareket izlemesi halinde ilk etapta 1768 ve burayı da aşabilirse 1796 Dolar seviyesine kadar gidebilmesi söz konusu olabilir.
Bitcoin (BTC): Koin piyasasında ise geçtiğimiz hafta yukarı yönlü hareketler görüldü. Bu pozitif ivmelenmede ABD tarafından gelen kripto varlıklarda yasaklanma düşünülmediğine yönelik haberler etkili oldu. Bitcoin 54000 Dolar seviyelerini test etti. Bu seviyeler önümüzdeki hafta için de umut verici oldu. Yükseliş trendinin başladığını söylemek için halen henüz erken olduğu, önümüzdeki hafta da Bitcoin de 53000 Dolar seviyesinin üzerinde kapanışlara gerek duyulduğu değerlendirilmektedir.
Aşağı yönlü bir hareket izlemesi halinde haftalık pivot seviyesi olan 52400 seviyesinin altında 43540 Dolar’a kadar alan vardır.
Bilgilerinize saygı ile arz olunur.
Mert ÜNSAL
